Al eeuwen ligt langs de noordkust van Wales een honderden kilometers lange pelgrimsweg. De North Wales Pilgrim’s Way kan tegenwoordig nog steeds gevolgd worden en voert langs plekken die bol staan van de religieuze bagage.
In 1531 kreeg de Engelse koning Hendrik VIII het aan de stok met paus Clemens VII. De vorst wilde scheiden van zijn Spaanse echtgenote Catharina van Aragon. De paus probeerde er een stokje voor te steken door hem te laten weten dat een tweede huwelijk, nu met Anna Boleyn, zijn excommunicatie zou betekenen.
Het leidde tot een van de belangrijkste schisma’s in het christendom. Hoog in de boom nam Hendrik wraak door alle kapellen, kerken en kloosters in zijn rijk, ook in Wales, met de grond gelijk te maken. Zichzelf benoemde hij tot hoofd van een nieuw kerkgenootschap, de Church of England.
Eén kapel in Wales ontkwam aan Hendriks sloopwoede, die boven de bron van de heilige Winefride in Treffynnon. Zijn grootmoeder, koningin Margaret Beaufort, liet hem eind vijftiende eeuw bouwen. Hendrik kon het niet over zijn hart krijgen die te slopen. Aan hem danken we dus het prachtige startpunt van de North Wales Pilgrim’s Way in Holywell.
Langs de noordkust van Wales en het schiereiland Llŷn (dat je trouwens uitspreekt als ‘glin’) ligt al eeuwen een honderden kilometers lange pelgrimsweg. Hij voert naar Bardsey, waar 1500 jaar geleden de heilige Cadfan een christelijke gemeenschap stichtte. Die zou samen met het Schotse Iona uitgroeien tot een van de belangrijkste Keltische geloofscentra.
De pelgrims vertrokken vanuit de cisterciënzerabdij Basingwork. Nu is het een ruïne, maar in de middeleeuwen was Basingwork een hospitaal voor pelgrims op weg naar Holywell. Je kunt nu te voet, op de fiets of met de auto je eigen Welsh Camino afleggen en er variaties in aanbrengen. Zo gingen wij ook naar Llandudno.
Dylan Andrews uit Cardiff laat in het museumwinkeltje van Holywell de eerste stempels in zijn Pilgrim’s Passport zetten. “Ik ga de voetsporen van mijn opa volgen. Vijftig jaar geleden liep hij naar Bardsey. Heb ik altijd ook willen doen. Nu is het er eindelijk van gekomen”, zegt hij op weg naar de kapel met de stervormige bron om er de net gekochte kaars aan te steken en een flesje met bronwater te vullen.
Een onderdompeling in het groenige water van het buitenzwembad met zijn geclaimde helende eigenschappen hoeft voor hem even niet.
De bron dankt zijn roem aan een legendarisch verhaal. Ergens rond het jaar 630 zette de heilige Beuno het afgehakte hoofd van zijn nicht Winefride terug op haar lichaam en wekte haar door gebed weer tot leven.
De vervloekte dader, een prins genaamd Caradoc, viel, zwaard in de hand, dood neer. Op de plek waar Winefrides hoofd de grond raakte, ontsprong een bron. Alleen een dun, wit litteken rond haar nek getuigde van haar martelaarschap. Winefride leefde nog dertig jaar en stierf als abdis.
Holywell ontwikkelde zich vanaf de zevende eeuw tot de oudste en belangrijkste bedevaartplaats in Groot-Brittannië, de enige met een niet door Reformatie of vervolging onderbroken rooms-katholieke pelgrimsgeschiedenis. Het ‘Lourdes van Wales’ is sinds november 2023 een National Shrine.
Het verzoek “Please close gate to stop sheep entering cemetary” heeft niet veel geholpen. Met een blik van ‘mij kan niets gebeuren’ ligt een schaap tevreden te herkauwen tussen de zee van zerken op de gemeentelijke begraafplaats van Llandudno:
Op de in zee stekende kalkstenen landtong Great Orme ligt aan de overkant van de weg ook het twaalfde-eeuwse bedevaartkerkje van de beschermheilige van Llandudno, de heilige Tudno, dat vooral bekend is door zijn zondagse openluchtmissen. Zijn missiewerk zag Tudno als een genoegdoening voor het gedrag van zijn altijd dronken vader. Dat had geleid, zo gaat het verhaal, tot het verlies in een stormvloed van diens legendarische koninkrijk.
Er zullen vast weleens pelgrims de St. Marykerk in Caernarfon zijn binnengelopen. Veel zullen het er niet zijn geweest; hij ligt een beetje buiten de route. In tweeërlei opzicht is hij bijzonder. Edward I vergat hem eind dertiende eeuw toen hij in Noord-Wales vier kastelen bouwde, Caernarfon, Conwy, Beaumaris en Harlech (die nu op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staan) om het net veroverde Wales onder de duim te houden.
Toen het eindelijk in 1316 zover was en garnizoenssoldaten en burgerij niet meer mijlenver naar de Mis buiten de stad moesten lopen, werd de kerk op een onooglijke plek in een uiterste hoek tegen de stadsmuur gebouwd. Dat maakt hem nu bijzonder: een kerk waar twee van de vier muren ook stadsmuur zijn.
De ronde muurtoren kreeg een klokkenstoel met bel en ging dienst doen als sacristie en woning van de kapelaan. Nadat de stadsmuur zijn functie verloor, kreeg de St. Mary drie extra neogotische ramen.
Een legende vertelt dat de heilige Beuno een achterneef was van de beroemde koning Arthur. Veel waarde kun je aan zo’n verhaal niet hechten. Net als in Ierland zijn ze in Wales in de goede Keltische traditie ware verhalenvertellers.
Door Beuno’s medische ingreep bij Winefride geloven nog steeds veel mensen hier wel in de helende kracht van de heilige. In de hoop op genezing worden zieke kinderen even op de plek gezet waar zijn graf was.
“Net als in Ierland zijn ze in Wales in de goede Keltische traditie ware verhalenvertellers”
Tweet dit!
Bijzonder is de middeleeuwse kist van de heilige Beuno, gehakt uit één stuk essenhout. Ooit was het de bewaarplaats van alle kerkdocumenten. Tegen de muur leunt een kleurig vaandel met de heilige, geborduurd door de Undebymamau, de Bond van Moeders.
De heilige Beuno moet een populaire man zijn geweest in deze streken. Dertig kilometer verder staat in Pistyll, weggestopt in een klein dal, een oeroud kerkje dat ook aan hem is gewijd. Pronkstuk is de twaalfde-eeuwse doopvont vol Keltische versieringen. Het donkere interieur is uitbundig opgefleurd met takjes paarse heide.
Duizenden losliggende biezen en stro bedekken de vloer, die vroeger van klei was. De dorpelingen houden nog steeds dit eeuwenoud gebruik, dat rushbearing heet, in ere. Ook leggen ze met Kerstmis, Pasen en het Lammas-oogstfeest medicinale kruiden op de vloer. Die plukken ze buiten op de begraafplaats. Het herinnert aan het nu verdwenen hospitium, dat de planten gebruikte als geneesmiddel bij de behandeling van zieke pelgrims.
Gaandeweg verandert het landschap. Velden en akkers worden kleiner. Onze picknick krijgt een gratis voorstelling van twee pikzwarte alpenkraaien. Ze buitelen en duiken speels langs de ongemetselde muurtjes. Met hun felrode snavels en poten onderscheiden ze zich duidelijk van hun gewonere soortgenoten.
“Ooit stonden drie voettochten naar Ynys Enlli, de Welshe naam voor Bardsey Island, gelijk aan één pelgrimage naar Rome”
Tweet dit!
In het vroegere vissershaventje Aberdaron werd toerisme naast schapenteelt een belangrijke inkomstenbron. Dat drie kilometer verderop in de Ierse Zee een minuscuul eilandje met een rijke religieuze geschiedenis ligt, interesseert de meeste badgasten niet zo.
In de twaalfde-eeuwse kerk van St. Hywyn ligt een forse Bijbel op de lessenaar opengeslagen bij Genesis’ “In den beginne”. We kunnen er geen letter van lezen: hij is in het Welsh. Dat is de dagelijkse voertaal van bijna alle inwoners.
Ze zijn trots én zuinig op hun traditionele levensstijl. “Onze taal is geen Gaelische taal, maar een Brythonische taal, de taalgroep waartoe ook Cornish en Bretons horen. In Schotland en Ierland en op het eiland Man spreken ze Gaelic”, krijgen we onderwezen.
Ooit stonden drie voettochten naar Ynys Enlli, de Welshe naam voor Bardsey Island, gelijk aan één pelgrimage naar Rome. In de donkere middeleeuwen verwachtten of hoopten sommige pelgrims op Bardsey te sterven. Het eiland lag op de rand van de bekende wereld en werd gezien als het ‘Voorportaal van de Hemel’. Wie daar overleed, ging regelrecht naar het hemels paradijs, dachten ze toen.
Zo velen keerden kennelijk niet meer terug, dat Bardsey de naam ‘Eiland van de Twintigduizend Heiligen’ kreeg. In een open bootje oversteken naar einddoel Bardsey is, ook nu nog, voor iedere pelgrim het hoogtepunt van zijn tocht.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
