‘Zaadjes van hoop’, zo heet het Vaticaanse initiatief waarmee zusters in El Salvador een einde proberen te maken aan de penibele situatie van heel veel kinderen. Hoe? Door middel van gratis onderwijs. “Deze kinderen zijn onze kinderen omdat ze Gods kinderen zijn.”
Zuster Silvia Flores rent over straat: haar blik is gericht op een fruitverkoopster in een drukke straat in de stad San Salvador. Maar het is geen fruit waar zuster Silvia naar op jacht is. In plaats daarvan biedt ze de kinderen van de fruitverkoopsters iets van veel grotere waarde aan: onderwijs.
Sinds begin dit jaar is het Vaticaanse initiatief ‘Zaadjes van Hoop’ in gang gezet. Het programma maakt gratis onderwijs op katholieke scholen mogelijk voor kinderen in kwetsbare situaties in El Salvador. Hun aantal neemt toe, want armoede, migratie en gevangenschap zijn aan de orde van de dag in het Centraal-Amerikaanse land.
De Conferentie van Religieuzen van El Salvador (CONFRES), waarvan zuster Silvia secretaris-generaal is, kreeg de opdracht om het initiatief in de praktijk te brengen. Zuster Silvia is ook de nationale coördinator van het programma.
Meer dan twintig zustercongregaties, waaronder de franciscanessen en de karmelietessen, meldden zich aan voor het programma. Zuster Silvia’s congregatie, de orde van Onze Lieve Vrouwe van Weldadigheid, beheert de katholieke school Colegio Eucarístico in het centrum van San Salvador. Haar orde, vertelt ze, was een van de eerste die meedeed aan het initiatief.
Op 25 januari stonden er al vier nieuwe leerlingen voor de deur van de school, dankzij de inspanningen van de zusters, onder wie Silvia, die de straat op gingen om leerlingen te zoeken.
“De buurt rond onze school is een plek waar veel mensen kwetsbaar zijn”, vertelt zuster Silvia. “Er is veel drugsverslaving, prostitutie, je ziet kinderen bij stoplichten staan om autoruiten schoon te maken voor geld, dat soort dingen.”
Vaak zien de zusters ook kleine kinderen rondhangen bij straatverkopers. Zij helpen hun ouders dan met het wisselen van kleingeld en het in de gaten houden van de koopwaar, terwijl de volwassenen zich haasten om de waar naar passerende auto’s en busjes te brengen. Allemaal in de hoop dat er genoeg verdiend wordt om die dag te kunnen eten. En als er honger heerst in een gezin, is onderwijs het eerste waarop gekort wordt.
Toen de zusters de ouders in de buurt vertelden over de mogelijkheid hun kinderen gratis naar school te sturen, konden die dat haast niet geloven. Leerlingen die hiervoor in aanmerking komen, kunnen bovendien deelnemen aan buitenschoolse activiteiten als muziek, sport of kunst. Via het programma krijgen leerlingen die het nodig hebben ook gratis psychische of medische hulp. Helaas kunnen niet alle kinderen in de buurt hiervan profiteren, zelfs als ze er wel voor in aanmerking komen. “Een van de moeders zei tegen me: ‘Zuster, je kunt de kleintjes meenemen, maar de oudere jongen moet blijven om mij te helpen’”, vertelt zuster Yanira.
Overweldigd door hun penibele situatie besluiten sommige ouders het land zelfs te verlaten en hun kinderen achter te laten, soms onder de hoede van familie of vrienden, en vaak voorgoed, vertelt Zuster Silvia. “Het in de steek laten van kinderen heeft in het verleden bijgedragen aan de opkomst van bendes in El Salvador”, legt ze uit.
“Hoe kunnen we van ons schijnbaar perfecte leven genieten als er kinderen die in de marge leven?”
Tweet dit!
En vandaag de dag maken kerkleiders in het land, zoals apostolisch nuntius Luigi Roberto Cona, zich zorgen over een nieuwe generatie kinderen die van hun ouders gescheiden worden. “We kunnen niet anders dan erkennen dat de hoge aantallen achtergelaten en verwaarloosde kinderen een echte sociale noodsituatie vormen, met het risico op een nieuwe en meer gewelddadige vorm van georganiseerde misdaad”, zei Cona eind 2023, toen hij het door het Vaticaan gefinancierde initiatief aankondigde aan kerkleiders en leden van het maatschappelijk middenveld in San Salvador.
Cona voegde daaraan toe dat de Kerk de deuren van haar scholen zou openzetten in San Salvador, maar benadrukte dat er nog veel werk ligt. Hij vroeg de Salvadoranen daarom solidair te zijn met de armen en het initiatief financieel te ondersteunen, zodat meer kinderen kunnen deelnemen aan het programma.
“Deze kinderen en jongeren zijn onze kinderen omdat ze Gods kinderen en Salvadoraanse burgers zijn”, zei hij. “Hoe kunnen we eten en genieten als we weten dat er in onze gemeenschappen kinderen en jongeren zijn die er niet in slagen om zelfs maar één keer per dag goed te eten? Die niet de juiste medische zorg krijgen, die van school zijn gegaan, die klusjes opknappen, die op straat leven en overgeleverd zijn aan geweld.”
Cona ging verder: “Hoe kunnen we van ons schijnbaar perfecte leven genieten als er kinderen en jongeren zijn die niet de zorg van een familie genieten en geen liefde en tederheid ontvangen, in de marge leven, uitgesloten van onze kerkelijke en burgerlijke gemeenschappen?”
Zuster Genoveva Henríquez Membreño, voorzitter van CONFRES, zei bij de aankondiging van het programma dat mensen die met de armen in het land werken maar al te vaak de gevolgen zien van dat gebrek aan solidariteit. Het Vaticaanse initiatief ondersteunen, zei ze, is dan ook een manier om te bouwen aan het nieuwe gezicht van de kerk in El Salvador, in de voetsporen van de heilige Oscar Romero, die de Kerk uitdaagde om er te zijn voor de armen en uitgestotenen. Toch is er weinig veranderd sinds zijn dood, zei zuster Genoveva.
“We zien veel kinderen op vuilnisbelten, die afgedankte spullen oprapen, op zoek naar iets om te eten of te dragen. Ze worden zelf deel van een menselijke vuilnisbelt, en er is geen gevoel van solidariteit van onze kant. Er zijn oplossingen, maar de wil ontbreekt.”
Ongeveer de helft van de bevolking van El Salvador leeft in armoede en het inkomen van de rijkste 10% van de bevolking is bijna 50 keer hoger dan dat van de armste 10%. De gevolgen van die ongelijkheid kosten het land veel geld, aldus zuster Genoveva.
“Er zijn meer dan 100.000 kinderen die het slachtoffer zijn van verwaarlozing, het uiteenvallen van families na de pandemie, en migratie. We zien kinderen die uitgesloten zijn van het fundamentele recht op leven en verstoken zijn van onderwijs, toegang tot gezondheidszorg, voedsel, medicijnen en veiligheid.”
Al meer dan 1600 kinderen in heel El Salvador hebben inmiddels geprofiteerd van het initiatief, vertelt zuster Silvia. Onder hen is ook de kleine Sebastián, die vertelt dat hij naar school wilde om “paleontoloog, filmregisseur, astronaut, zanger én dokter te worden, omdat ik graag voor mensen zorg”.
Er is geen betere getuigenis dan een glimlach en concrete acties om kinderen te laten zien dat iemand om hen geeft, aldus mgr. Cona. “Het zal hen helpen om te groeien, omdat ze merken dat iemand van hen houdt en zich voor hen inzet. De herinnering aan die mensen zal ongetwijfeld een getuigenis voor de kinderen zijn en de meest geloofwaardige catechese die we kunnen geven. Het zal voor altijd een plek in hun hart vinden.” (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
