Nee, paus Franciscus kondigde zondag niet zijn aftreden aan, zoals sommigen dachten. Zijn vier uur durende verblijf in de Italiaanse stad L’Aquila was een puur pastoraal bezoek.
L’Aquila, de hoofdstad van de Italiaanse regio Abruzzen, staat helaas vooral bekend om de verwoestende aardbeving van 6 april 2009 waarbij meer dan 300 mensen omkwamen en 1600 gewonden en duizenden ontheemden vielen.
Het pausbezoek aan de stad duurde zondag minder dan vier uur. L’Aquila is de geboorteplaats van Celestinus V, de man die door Dante “de paus van de grote weigering” werd genoemd. Franciscus sprak er zondag over hoop en pijn, veerkracht en waardigheid, vrede door vergeving en een “vooruitziende toewijding” aan de wederopbouw.
Het is in Italië een publiek geheim dat de stad, zo’n dertien jaar na de aardbeving, nog altijd niet volledig heropgebouwd is en de vraag is wanneer dat wel gaat gebeuren. Nog altijd leeft een deel van de bevolking er in containerwoningen. De redenen voor dit alles: politieke desinteresse, trage bureaucratie, maffia-infiltratie en omkoping.
Franciscus wilde de lokale bevolking dus ook een hart onder de riem steken. Hij prees hen voor hun moed en vermogen om de gevolgen van de aardbeving te doorstaan, een aardbeving die in sommige gevallen zelfs tot geestelijke verlatenheid heeft geleid.
Aangezien L’Aquila, zoals gezegd, de stad is van de eerste aftredende paus in de geschiedenis en Benedictus XVI er vier jaar voor zijn aftreden ook heenging, leefde bij sommige mensen het idee dat Franciscus erheen ging om zijn aftreden aan te kondigen.
Die gedachte werd in hun ogen bevestigd door het feit dat het consistorie met de nieuwe kardinalen op een ongebruikelijk moment in augustus plaatsvond en dat er vandaag en morgen een belangrijke vergadering van het College van Kardinalen plaatsvindt over de hervorming van de curie.
Niets van dit alles was waar: het pausbezoek was er een van zuiver pastorale aard. De enige nieuwigheid was de opening van de Heilige Deur van de Basiliek van Santa Maria in Collemaggio ter gelegenheid van het feest van de vergeving, waarmee iedere gelovige een aflaat kan ontvangen. Sinds het begin van deze traditie, 728 jaar geleden, had geen enkele paus dit ooit gedaan. Voor de inwoners van L’Aquila was het een historisch moment.
De paus vertrok rond 8 uur ‘s morgens per helikopter vanuit het Vaticaan en kwam een half uur later in de stad aan. Het toestel zou landen op een sportveld, maar werd vanwege de plotselinge dichte mist omgeleid naar een ander plein. Het verhaal erachter vertelde Franciscus tijdens de Mis voor de basiliek van Collemaggio, in aanwezigheid van ongeveer 15 duizend gelovigen.
“Koester het lijden”, raadde de paus hen aan in zijn preek: “Jullie kunnen de gave van barmhartigheid koesteren omdat jullie weten wat het betekent alles te verliezen, wat je hebt opgebouwd in duigen te zien vallen, te verlaten wat je het dierbaarst was, de tranen te voelen van de afwezigheid van hen die je dierbaar waren. Je kunt barmhartigheid koesteren omdat je ellende hebt meegemaakt.”
Juist vanuit ellende komt men tot vergeving, de enige manier om oorlogen en geweld te stoppen., aldus de paus. “Ik moest hier aan denken toen we vanochtend in L’Aquila aankwamen en niet konden landen: dichte mist, alles donker. De piloot van de helikopter draaide, draaide… aan het eind zag hij een openingetje en ging ervoor, het lukte hem.”
De paus dacht toen: “Met ellende gaat het vaak ook zo. We zijn vaak gericht op wie we zijn, niets, minder dan niets, en we draaien, draaien… maar soms maakt de Heer een openingetje. Ga daarbinnen, want dat zijn de wonden van de Heer. En daar vind je genade…In al je ellende is daar de opening die de Heer maakt om je binnen te laten.”
Vóór de Mis, gevolgd door het angelusgebed en de opening van de Heilige Deur, ontmoette de paus de bevolking, de autoriteiten en de gelovigen van de stad. Op de eerste rij zaten de familieleden van de slachtoffers van de aardbeving. Franciscus betuigde hun zijn nabijheid en dankbaarheid voor de “grote waardigheid waarmee zij de gevolgen van deze tragische gebeurtenis onder ogen hadden gezien.”
Herinnerend aan de brief van een moeder die haar twee tienerzonen door de aardbeving had verloren, zei hij: “In Gods hart staan de namen van jullie geliefden geschreven. De dood kan de liefde niet breken. De pijn is er en mooie woorden helpen, maar de pijn blijft. En met woorden gaat pijn niet weg, alleen door nabijheid, vriendschap, genegenheid.”
De paus vroeg ook speciaal aandacht voor de wederopbouw van de kerken, plaatsen van herinnering en devotie. Tenslotte zei hij getroffen te zijn door de aanwezigheid van enkele gevangenen uit de gevangenissen van de Abruzzen, die naar het plein waren gekomen als teken van een vergeving.
Gevangenen zijn “een teken van hoop in de menselijke en sociale wederopbouw”, aldus Franciscus. Ook zei hij dat “er in gevangenissen veel, te veel slachtoffers zijn”. Een verwijzing naar het dramatische zelfmoordcijfer deze zomer in de overbevolkte Italiaanse gevangenissen.
In een rolstoel bezocht Franciscus daarna de kathedraal van L’Aquila, die nog steeds zwaar beschadigd is door de aardbeving. Met een veiligheidshelm op zijn hoofd begroette hij de brandweerlieden en de bouwlieden die ervoor moeten zorgen dat dit oude barokke gebouw ooit weer zal schitteren als voorheen. (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
