Katholieken die kozen voor crematie, konden tot 1963 geen kerkelijke uitvaart krijgen. Aanvankelijk gold crematie namelijk als een antireligieus getuigenis: dood is dood. Punt uit.

Naarmate mensen ook om andere redenen voor crematie kozen, veranderde de Kerk haar houding en wees zij cremeren niet langer af, tenzij als uitdrukking van ongeloof in de verrijzenis.

Houding bijgesteld

53 jaar later heeft de Kerk haar houding opnieuw bijgesteld, blijkt uit de instructie Ad resurgendum cum Christo (‘Verrijzen met Christus’), die de Congregatie voor de Geloofsleer eind oktober publiceerde.

“Door het begraven van de lichamen van de gelovigen, bevestigt de Kerk haar geloof in de verrijzenis van het lichaam. Zij wil de grote waardigheid van het menselijk lichaam laten zien als een integraal onderdeel van de menselijke persoon wiens lichaam deel uitmaakt van zijn identiteit.

Voorkeur voor begraven

Daarom kan zij geen houdingen of riten toestaan die onjuiste ideeën over de dood inhouden, zoals de dood als de definitieve vernietiging van de persoon, als eenwording met Moeder Natuur of het heelal, als een fase in de cyclus van wedergeboorte of als de definitieve bevrijding uit de ‘gevangenis’ van het lichaam.”

Met grote nadruk onderstreept de instructie de voorkeur voor begraven op een kerkhof of andere gewijde plaats, zodat de persoon onder de biddende aandacht blijft van de geloofsgemeenschap.

As uitstrooien

Dat geldt ook voor de as van de overledene. Het uitstrooien ervan, het verdelen onder de nabestaanden of verwerken in bijvoorbeeld sieraden wordt afgewezen. Dat geldt ook voor het thuis bewaren van de urn, dat slechts onder hoge uitzondering kerkelijk wordt toegestaan.

“Begraven op een kerkhof of een andere heilige plaats doet recht aan de verschuldigde piëteit en respect tegenover de lichamen van overleden gelovigen die door de doop tempels van de Heilige Geest zijn geworden en door wie de Geest zovele goede werken heeft verricht.”

De oude traditie van begraven op kerkhoven of andere heilige plaatsen “moedigt familieleden en de hele christelijke gemeenschap om de doden niet te vergeten en voor hen te bidden”.

Bidden voor hun zielenheil

Deze week ontstond beroering door de zelfdoding van de katholieke oud-politicus Frans-Jozef van der Heijden en zijn vrouw Gonnie. In hun afscheidswoord rekenen zij zich tot een “grote steeds minder religieuze meerderheid” die het leven “niet in het perspectief van een ‘hiernamaals’ ziet”. Donderdag zijn ze gecremeerd.

Het echtpaar, dat 53 jaar getrouwd was, behoort tot die enorme massa katholieken die zonder sacramenten of zelfs kerkelijke uitvaart heengaat. Dat zou ons, en niet alleen aan de vooravond van Allerzielen, grote zorgen moeten baren. Voor hen is geen groter of urgenter werk van barmhartigheid denkbaar dan vurig te bidden voor hun zielenheil.