De overheid zou de ANBI-status van de Haagse As Soennah-moskee moeten terugdraaien. Een moskee waar vrouwenbesnijdenissen en steniging bij overspel wordt gepredikt, is géén liefdadigheidsinstelling die belastingvoordeel verdient.
In de As Soennah-moskee in Den Haag prediken imams dat vrouwenbesnijdenis aanbevolen wordt omdat de lusten van de vrouw hierdoor minder worden. Terwijl vrouwelijke genitale verminking in Nederland verboden is. Ook wordt er gepredikt dat een getrouwd persoon die overspel pleegt, de doodstraf verdient door middel van steniging. Daarnaast meldt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst AIVD dat de moskee geld krijgt van een Koeweitse liefdadigheidsorganisatie.
Toch heeft de As Soennah-moskee de ANBI-status. Een ANBI – Algemeen Nut Beogende Instelling – draagt op een of andere wijze bij aan het algemeen nut. Het kan een goed doel zijn, een kerk of een organisatie met een bepaalde levensbeschouwing. Het kan ook een culturele of een wetenschappelijke instelling zijn. Wie aan de door de Belastingdienst voorwaarden voldoet, krijgt de ANBI-status. Dat is aantrekkelijk voor donateurs omdat giften aan een ANBI een belastingvoordeel van 50% kunnen opleveren. De ANBI zelf betaalt geen erf- of schenkbelasting.
Om deze status te verdienen, moet bijvoorbeeld 90% van de inzet van de ANBI gericht zijn op het algemeen belang. Ook mag ze niet bedoeld zijn om winst te maken en moet ze voldoen aan integriteitseisen. Verder moet een ANBI op een internetsite een aantal vaste gegevens publiceren, zoals een overzicht van inkomsten en uitgaven.
Nu we weten wat er in de As Soennah-moskee wordt gepredikt, dat ze geld krijgt en dat ze zich al jaren niet aan de publicatieplicht houdt, moet de staatssecretaris de ANBI-beschikking met terugwerkende kracht intrekken. Deze moskee heeft overduidelijk niet het algemeen belang gediend.
De regering moet verder nog een aantal dingen doen. Geldstromen richting ANBI’s moeten transparanter worden en geldstromen vanuit onvrije landen, waarbij misbruik wordt gemaakt van onze vrijheden, moeten zoveel mogelijk worden beperkt. Verder moeten we ANBI’s beter controleren. Dat wordt in Nederland vergeleken met het buitenland zeer onzorgvuldig gedaan: alleen incidenteel en achteraf.
Ook is het voor de overheid moeilijk om te controleren wat een goed doel is. Zo zijn pro-life organisaties die strijden tegen abortus volgens de overheid een goed doel, maar organisaties die abortus propageren zijn dat ook. Goede doelen hebben een grote mate van vrijheid; de overheid zegt niet: u moet doen wat wij zeggen.
Maar waar ligt de grens? Uiteraard eindigt het bij de grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Een organisatie die tegen de grondwet ingaat, zou geen ANBI-status moeten kunnen krijgen. Wanneer een moskee predikt over de sharia, vrouwenbesnijdenis en steniging bij afvalligheid, gaat dat tegen de grondwet en het EVRM in. Onder de vrijheid van godsdienst valt immers ook de vrijheid om een andere godsdienst te kiezen.
Daarbij zit er nog een weeffout in onze wet. Sinds 1 januari 2012 kwalificeren publiekrechtelijke lichamen automatisch als ANBI. De overheid en ook buitenlandse overheden zijn automatisch een ANBI. Dit betekent dat het Turkse ministerie van Godsdienstzaken automatisch een ANBI-status zou krijgen, net als de Iraanse Atomic Energy Organization, het Noord-Koreaanse gevangenis- en concentratiekampwezen en de Soedanese overheidsorganisaties van president Al-Bashir, die verdacht wordt van genocide.
Dat moet zo spoedig mogelijk veranderen. De regering moet de definitie van goed doel in de ANBI-wetgeving aanpassen, zodat buitenlandse overheden er niet onder kunnen vallen, een goed doel nooit tegen het internationaal recht kan ingaan en goede doelen zich moeten houden aan de grondwet en het EVRM. Dit is ook belangrijk om de scheiding van Kerk en staat te handhaven. Want waarom zou een buitenlandse overheid hier kerkgenootschappen moeten runnen en financieren als goed doel?
In 2012 heb ik deze publicatieplicht afgedwongen. Na zes keer Kamervragen stellen en vragen om handhaving, moet de overheid nu overgaan tot handhaving. Juist om de echte goede doelen te beschermen.
Pieter Omtzigt is Tweede Kamerlid voor het CDA.
