Economie is ook een morele en antropologische wetenschap. Wie dat over het hoofd ziet, heeft het pleit tegen het socialisme bij voorbaat verloren.

Het is gemakkelijk – erg gemakkelijk – het te hebben over gratis scholing, onbeperkte minimumlonen en al de andere beloften die gedaan worden door wie geen enkele echte ervaring hebben met het creëren van rijkdom.

Diepere waarheden

Economie is geen mechanische wetenschap, maar je mag zeggen dat de aannames ervan afgeleid zijn van de antropologische dimensie van het menselijk bestaan en niet andersom. Dit gaat tegen de conventionele wijsheid in, maar historisch is er voor die bewering steun. Een materialistische opvatting van economie ging gelijk op met de grote materialistische filosofen: Marx en zijn discipelen.

Juist begrepen economie raakt aan diepere, transcendente waarheden. En, zoals de grote Russische schrijver Alexander Solzjenitsyn leerde, moet elke discussie over materialisme en transcendentie de fundamentele vraag beantwoorden of de uiteindelijke toetssteen van de waarheid binnen of buiten de menselijke persoon ligt.

Noodzakelijke verbinding

Dat antwoord is bepalend voor hoe we de wereld om ons heen begrijpen en hoe we erin handelen. Hier botsen de materialist en de traditionalist, en het eerste slagveld is altijd: de taal.

Dit punt wordt vaak amper begrepen door traditionalisten en het draagt ertoe bij dat hun argumenten op dovemansoren vallen. Bijvoorbeeld de woorden ‘kapitalist’ en ‘kapitalisme’. Kapitalisme klinkt net zo ideologie-gebonden als socialisme, zij het in een ander jasje.

Het wordt opgevat als een concurrerende materialistische economische theorie. Als gevolg daarvan wint de oppervlakkige morele rechtvaardiging van de socialist het pleit, en wordt de werkelijke en noodzakelijke verbinding tussen vrije markten en menselijke bloei nooit opgepikt.

Kapitalistische misbruiken

De droeve waarheid is echter ook dat het wemelt van kapitalistische misbruiken (neem het crony capitalism, kapitalistische vriendjespolitiek die in feite een zacht soort fascisme is). Dergelijk misbruiken zouden niet verdedigd moeten worden, maar het gebruik van de termen doet dat impliciet wel.

De oppervlakkige morele aanspraken van de socialist zijn intussen lastig te weerleggen. Ze spreken jongeren aan, die onervaren zijn. Wie kan er tegen de uitroeiing van armoede zijn? Deze onwetendheid wordt in de hand gewerkt en aangemoedigd door de gevestigde klasse die, bij ontbreken van enige eigen ervaring in het creëren van voorspoed en de risico’s die daarmee gepaard gaan, denken dat hun loonstrookje een goddelijk recht is en daaruit concluderen dat hebzuchtigen de geldverstrekking aan anderen tegenwerken.

Menselijke bloei

Menselijke bloei is een antropologische kwestie, maar als het materialisme doorzet zal de economische onwetendheid alleen maar sterker worden. Bij een onderzoek naar Amerikaanse topuniversiteiten bleek dat op hun leeslijsten boeken opvallend afwezig waren die de economie vanuit antropologisch standpunt bekijken.

Het zou goed zijn als universiteiten er boeken aan zouden toevoegen als Friedrich A. Hayeks The Road to Serfdom, dat socialisme terecht opvat als een verslaving van de ziel, of zelfs The Spirit of Democratic Capitalism van Michael Novak, dat de relatie tussen economie en menselijke bloei verheldert.

Universeel verlangen

Onwetendheid wordt tegengegaan met kennis, maar kennis is meer dan informatie. Plato spreekt van fronesis, een type kennis dat verband houdt met hoe te handelen en te denken in relatie tot deugd. Het is een moreel begrip dat verder gaat dan onmiddellijke toepasbaarheid en dat doordringt tot aan eerste beginselen.

Deze concepten reiken diep, maar ze spreken een haast universeel verlangen aan naar een begrip van de dingen dat boven hun onmiddellijke verschijning uitgaat.
Dit verlangen is de reden dat de banale morele aanspraken en oppervlakkige kritiek van de socialist zo veel indruk maken op onervaren jongeren en pover opgeleide ouderen.

Critici van socialistische ideologen kunnen wel het ondiepe moralisme aan te kaak stellen dat een vermeende rechtvaardiging geeft voor de zielsverwoestende slavernij aan de staat, maar als ze zich niet eerst rekenschap geven van de morele dimensie van de economie en die inzetten op manieren die te maken hebben met echte ervaring (en dus de ziel), zullen ze simpelweg gehoord noch begrepen worden. 

Verlammende betovering

Terug naar Solzjenitsyn. Hij schrijft: “Socialisme van welke soort dan ook leidt tot verwoesting van de menselijke geest.” Die premisse, die waarheid, die toetssteen verbreekt de ketenen die economie definiëren als een louter materialistische (en dus zielloze) onderneming.

Dit waarschuwt voor de kiemen van totalitarisme die loeren in het hart van het socialisme. Dit opent pas de geschiedenis, de echte ervaring van echte mensen als beoordelaars van de morele claims die de verbeelding van de socialist in een verlammende betovering houden en de onervarenen en onopgeleiden verleiden.

Vader Johannes L. Jacobse is een priester van de St. Peter the Apostle Orthodox Church in Bonita Springs, Florida, en voorzitter van het American Orthodox Institute. Zijn opiniebijdrage is verschenen op www.acton.org.