Amerikaanse priesters ervaren veel stress en voelen zich weinig gesteund door de bisschoppen, blijkt uit een groot onderzoek. Het vertrouwen van priesters in bisschoppen is op het laagste niveau in dertig jaar: “Het zijn geen leiders.”

Een groot deel van de Amerikaanse priesters blijkt het niet makkelijk te hebben, blijkt uit het recent gepubliceerde onderzoek Well-being, Trust, and Policy in a Time of Crisis: Highlights from the National Study of Catholic Priests, uitgevoerd door de Katholieke Universiteit van Amerika in Washington D.C.. De 3600 priesters die een enquête hebben ingevuld, schetsen een beeld van een gestrest en onzeker priesterbestand.

Burn-outsymptomen

Stress en burn-outsymptomen – zoals cynisme, emotionele uitputting en chronische moeheid – blijken onder een groot deel van de priesters voor te komen.

Uit het onderzoek blijkt dat diocesane priesters vaker last hebben van burn-outklachten dan priesters die tot een religieuze orde behoren: onder die priesters geeft een derde aan één of meerdere symptomen te ervaren. Ook blijken priesters jonger dan 45 jaar vaker stress te ervaren dan hun oudere collega’s.

Die cijfers zijn in lijn met eerdere onderzoeken. Volgens Flourishing in Ministry, een Amerikaanse organisatie die onderzoek doet naar het welzijn van geestelijken, dragen de secularisering, onzekerheid over de zakelijke kanten van het priesterschap en dalend kerkbezoek bij aan deze symptomen. Ook de uitdagingen van de coronapandemie zijn hier debet aan.

Vertrouwen onder druk

Volgens de onderzoekers is het vertrouwen tussen een priester en zijn bisschop “een belangrijke factor” voor het welzijn van een priester. Dat vertrouwen blijkt echter onder druk te staan. Na een opleving in 2001, toen in de Verenigde Staten de misbruikcrisis aan het licht kwam, blijkt het vertrouwen van priesters in de leiderschapskwaliteiten van hun bisschop weer te dalen. Minder dan de helft geeft de eigen bisschop een ruime voldoende.

Opnieuw scoren de religieuze ordes beter: 67 procent van de priesters die tot een congregatie behoren, is tevreden over de kwaliteiten van hun overste. Priesters van kleine bisdommen hebben meer vertrouwen in hun bisschop dan priesters die in een groot bisdom werken. De onderzoekers kwamen er ook achter dat priesters meer vertrouwen hebben in hun bisschop als die hun politieke overtuigingen deelt.

Bureaucraten en kameleons

Met het vertrouwen dat priesters in de Amerikaanse bisschoppen als geheel hebben, is het nog veel slechter gesteld. Minder dan een kwart van de respondenten heeft vertrouwen in het Amerikaanse bisschoppenapparaat: priesters zien hen als carrièretijgers en bureaucraten die hun priesters amper bij naam kennen.

“Eerlijk gezegd heb ik nauwelijks vertrouwen in onze bisschoppen”, zegt een van de honderd priesters die niet alleen de enquête heeft ingevuld, maar zich ook heeft laten interviewen. “Ik heb respect voor ze, maar over het algemeen is mijn beeld negatief. Het zijn geen leiders, maar kameleons, vooral erop gericht om hogerop te komen.”

Vertekend beeld

De Amerikaanse bisschoppenconferentie heeft bij monde bisschop James Checchio gereageerd op de onderzoeksresultaten. Checchio zegt “dankbaar” te zijn voor het inzicht dat het onderzoek biedt. “De resultaten tonen ons dat we aandacht moeten geven aan de zorg voor onze priesters, vooral vanwege de toenemende druk die zij ervaren”, aldus de bisschop. “Ook moeten we iets doen aan de zaken die onze unieke band beschadigd hebben.”

Zo “uniek” is de band tussen priesters en bisschoppen in de VS mogelijk helemaal niet. Bisschoppen blijken bij lange na niet de eerste keus te zijn voor een priester die steun zoekt: (leken)vrienden, familie en de eigen parochianen zijn veel belangrijker. Wederom genieten oversten van ordes en congregaties hier meer vertrouwen dan bisschoppen.

Aan het onderzoek hebben ook 131 bisschoppen meegedaan. Daaruit blijkt dat zij een vertekend beeld hebben van de mate van vertrouwen die priesters in hen hebben. 92 procent van de bisschoppen denkt “heel goed” steun te kunnen bieden aan een priester met persoonlijke problemen, terwijl slechts 36 procent van de priesters het daarmee eens is.

Angst voor valse beschuldiging

Twintig jaar geleden voerde de Amerikaanse Kerk de zogenaamde Dallas Charter in, een proceduredocument voor het voorkomen en bestrijden van seksueel misbruik. Hoewel de meeste priesters tevreden zijn over de aanpak van misbruik, heeft het document in hun ogen de verhoudingen met de bisschoppen veranderd.

Priesters vrezen “niet gesteund te worden door hun bisschop als ze onterecht van misbruik beschuldigd zouden worden”, aldus het onderzoek. Ze zijn bang in dat geval schuldig te worden gezien tot het tegendeel bewezen is. Priesters van congregaties delen deze angsten niet.

De onderzoekers concluderen dat de Dallas Charter de band tussen priesters en bisschoppen “gedepersonaliseerd” heeft: “priesters zien bisschoppen tegenwoordig als directeuren en boekhouders.” Een van de geïnterviewde priesters zegt: “Onze aartsbisschop is afstandelijk, niet benaderbaar. Hij lijkt vooral een religieuze functionaris.”

Minder stress, meer steun

Volgens priesters kunnen de relaties met de bisschoppen beter worden wanneer persoonlijke omgang en communicatie laagdrempeliger worden. Ook meer transparantie over diverse processen en een groter verantwoordelijkheidsgevoel onder de bisschoppen is volgens hen bevorderlijk voor het vertrouwen.

“Hopelijk zien de resultaten van deze enquête er heel anders uit als we ‘m over vijf jaar weer zouden afnemen”, zegt mede-opdrachtgever Stephen White tegen Catholic News Service. “Priesters zijn blij met hun roeping, maar hebben minder stress en meer steun nodig. Wellicht is dit onderzoek daarbij behulpzaam.”