Tijdens de algemene audiëntie van 15 februari sprak paus Franciscus over drie aspecten van de verkondiging: waarom verkondigen, wat verkondigen en hoe verkondigen?
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
We gaan verder met onze catechese; het thema dat we hebben gekozen is ‘De passie van het evangeliseren, apostolische ijver’. Want evangeliseren is niet zeggen, ‘Kijk, bla, bla, bla’ en niets meer. Er is een passie die alles omvat: de geest, het hart, de handen, het naar buiten treden… alles, de hele persoon is betrokken bij deze verkondiging van het Evangelie, en daarom spreken we over de passie voor evangelisatie.
Nadat we in Jezus het model en de meester van de verkondiging hebben gezien, gaan we vandaag kijken naar de eerste leerlingen, naar wat de leerlingen deden. Het Evangelie zegt dat Jezus “er twaalf aanstelde om Hem te vergezellen en door Hem uitgezonden te worden om te prediken” (Mc. 3,14): twee dingen: bij Hem zijn en hen uitzenden om te prediken.
Eén aspect lijkt tegenstrijdig: Hij riep hen op om Hem te vergezellen en om te gaan prediken. Je zou zeggen: of het een of het ander, blijven of gaan. Maar nee, voor Jezus is er geen gaan zonder blijven en geen blijven zonder gaan. Het is niet gemakkelijk dit te begrijpen, maar zo is het nu eenmaal. Laten we proberen een beetje te begrijpen in welke zin Jezus deze dingen zegt.
Allereerst is er geen gaan zonder blijven: alvorens de leerlingen op missie te sturen, roept Christus, aldus het Evangelie, “hen bij zich” (vgl. Mt. 10,1). De verkondiging wordt geboren uit de ontmoeting met de Heer. Elke christelijke activiteit, vooral de missie, begint van daaruit. Niet uit wat men in een academie leert. Nee!
Het vloeit voort uit de ontmoeting met de Heer. Van Hem getuigen betekent in feite Hem uitstralen. Maar als we zijn licht niet ontvangen, zullen we uitdoven, als we geen tijd met Hem doorbrengen, zullen we onszelf dragen in plaats van Hem – ik breng mezelf en niet Hem – en het zal allemaal tevergeefs zijn. Alleen degene die bij Hem blijft, kan het Evangelie van Jezus brengen. Iemand die niet bij Hem blijft, kan het Evangelie niet brengen. Hij zal ideeën brengen, maar niet het Evangelie.
Er is geen blijven zonder gaan. In feite is het volgen van Christus geen naar binnen gericht feit: zonder verkondiging, zonder dienst, zonder missie groeit de relatie met Jezus niet. Wij merken dat de Heer in het Evangelie de leerlingen zendt voordat zij hun voorbereiding hebben voltooid. Kort nadat Hij hen heeft geroepen, zendt Hij hen al uit! Dit betekent dat de missie-ervaring deel uitmaakt van de christelijke vorming. Laten we ons dan deze twee constitutieve momenten voor elke leerling in herinnering brengen: bij Jezus blijven en uitgaan, gezonden door Jezus.
Nadat Hij de discipelen tot zich heeft geroepen en voordat Hij hen uitzendt, richt Christus een redevoering tot hen, die bekend staat als de ‘missie-rede’. Zo wordt het in het Evangelie genoemd. Het staat in hoofdstuk 10 van het evangelie van Mattheüs en is als het ware de ‘grondwet’ van de verkondiging. Uit die rede, waarvan ik u aanraad haar vandaag te lezen – het is maar één bladzijde in het Evangelie – haal ik drie aspecten naar voren: waarom verkondigen, wat verkondigen en hoe verkondigen?
Waarom verkondigen: de motivatie ligt in een paar woorden van Jezus, waarvan het goed is dat we ze onthouden: “Voor niets hebt gij ontvangen, voor niets moet gij geven” (v. 8). Het zijn maar een paar woorden. Maar waarom verkondigen? Omdat ik voor niets ontvangen heb en voor niets moet geven. De verkondiging begint niet vanuit ons, maar vanuit de schoonheid van wat we gratis, zonder verdienste, hebben ontvangen: Jezus ontmoeten, Hem kennen, ontdekken dat we geliefd en gered zijn.
Het is zo’n groot geschenk dat we het niet voor onszelf kunnen houden, we voelen de noodzaak het te verspreiden, maar wel in dezelfde stijl, toch? Dat wil zeggen: kosteloos. Met andere woorden: we hebben een geschenk, dus zijn we geroepen om van onszelf een geschenk te maken. We hebben een geschenk ontvangen en het is onze roeping om onszelf aan anderen te geven. Er is in ons de vreugde om kinderen van God te zijn, die moet worden gedeeld met onze broeders en zusters die dat nog niet weten! Dit is de reden voor de verkondiging. Uitgaan en de vreugde brengen van wat we hebben ontvangen.
Ten tweede: wat moet je dan verkondigen? Jezus zegt: “Verkondigt op uw tocht: Het Koninkrijk der hemelen is nabij” (v. 7). Dit is wat eerst en vooral gezegd moet worden: God is nabij. Vergeet dit dus nooit: God is de mensen altijd nabij geweest. Hij zei het zelf tegen het volk, Hij zei: “Kijk, welke God is zo dicht bij de volken als Ik bij jullie?”
“Wie is God? Degene die dichtbij is, degene die teder is, degene die barmhartig is”
Tweet dit!
Deze nabijheid is een van de belangrijkste dingen van God. Er zijn drie belangrijke dingen: nabijheid, barmhartigheid en tederheid. Vergeet dat niet. Wie is God? Degene die dichtbij is, degene die teder is, degene die barmhartig is. Dat is de realiteit van God. Wij sporen mensen vaak aan in de prediking om iets te doen, en dat is prima. Maar laten we niet vergeten dat de belangrijkste boodschap is dat Hij nabij is: nabijheid, barmhartigheid en tederheid.
Gods liefde aanvaarden is moeilijker omdat we altijd in het middelpunt willen staan, we willen hoofdrolspelers zijn, we zijn meer geneigd om te doen dan om ons te laten vormen, om te spreken dan om te luisteren. Maar als wat wij doen op de eerste plaats komt, blijven wij de hoofdrolspelers. In plaats daarvan moet de verkondiging voorrang geven aan God, de eerste plaats aan God. En anderen de gelegenheid geven Hem te verwelkomen, te beseffen dat Hij nabij is. En ik op de achtergrond.
Het derde punt: hoe te verkondigen. Dit is het aspect waar Jezus het meest bij stilstaat: hoe te verkondigen, wat is de methode, wat moet de taal zijn om te verkondigen, het is veelzeggend. Hij zegt ons dat de wijze, de stijl essentieel is bij het getuigen. Getuigen gaat niet alleen over het verstand en iets zeggen, de concepten. Nee. Het gaat om alles: verstand, hart, handen, alles, de drie talen van de persoon, de taal van het denken, de taal van de genegenheid, en de taal van het werk. De drie talen.
Men kan niet alleen evangeliseren met het verstand of alleen met het hart of alleen met de handen. Alles is erbij betrokken. En het belangrijkste is het getuigenis, zoals Jezus wil dat we doen. Hij zegt dit: “Zie, Ik zend u als schapen tussen wolven” (v. 16). Hij vraagt ons niet om de wolven tegemoet te treden, om te discussiëren, tegenargumenten aan te dragen en ons te verdedigen. Nee. We zouden zo kunnen denken: laten we relevant worden, talrijk, prestigieus, en de wereld zal naar ons luisteren en ons respecteren en we zullen de wolven verslaan. Nee, zo is het niet.
Nee, ik stuur jullie uit als schapen, als lammeren. Dit is belangrijk. Als jullie geen schapen willen zijn, zal de Heer jullie niet beschermen tegen de wolven. Ga er zo goed mogelijk mee om. Maar als jullie schapen zijn, wees er dan van verzekerd dat de Heer jullie zal verdedigen tegen de wolven. Wees nederig. Hij vraagt ons om zo te zijn: zachtmoedig en met de wil om onschuldig te zijn, bereid om te offeren. Dat is wat het lam voorstelt: zachtmoedigheid, onschuld, toewijding, tederheid.
En Hij, de Herder, zal zijn lammeren herkennen en hen beschermen tegen de wolven. Als wolven vermomde lammeren worden daarentegen ontmaskerd en verscheurd. Een kerkvader schreef: “Zolang we lammeren zijn, zullen we overwinnen, en zelfs als we door vele wolven worden omringd, zullen we hen overwinnen. Maar als we wolven worden – ‘Ach, wat intelligent, kijk, ik voel me goed over mezelf’ – zullen we verslagen worden, omdat we dan de hulp van de herder missen. Hij weidt geen wolven, maar lammeren” (Johannes Chrysostomus, Homilie 33 over het Evangelie van Mattheüs). Als ik van de Heer wil zijn, moet ik Hem toestaan mijn herder te zijn. En Hij is niet de herder van wolven, Hij is de herder van lammeren, zachtmoedig, nederig, vriendelijk zoals de Heer is.
Wat de manier van verkondigen betreft, is het opvallend dat Jezus, in plaats van voor te schrijven wat men moet meenemen op een missie, zegt wat men niet moet meenemen. Soms zie je apostelen, iemand die zich verplaatst, een of andere christen die zegt dat hij apostel is en zijn leven aan de Heer heeft gegeven, en die een hoop bagage bij zich heeft. Maar dat is niet van de Heer.
De Heer doet je je last verlichten. “Tracht dus geen goud, zilver of koper te verwerven om er uw gordels mee te vullen. Verschaft u ook geen reiszak voor onderweg, geen tweede onderkleed, geen schoeisel of stok” (vv. 9-10). Neem niets mee. Hij zegt niet te leunen op materiële zekerheden, maar zonder wereldsgezindheid de wereld in te gaan. Dat wil zeggen, ik ga de wereld in, niet met de stijl van de wereld, niet met de waarden van de wereld, niet met wereldsgezindheid – voor de Kerk is het vervallen in wereldsgezindheid het ergste wat er kan gebeuren. Ik ga vooruit met eenvoud.
Dit is hoe men moet verkondigen: door Jezus te laten zien in plaats van over Jezus te praten. En hoe laten we Jezus zien? Met ons getuigenis. En tenslotte door samen te gaan, in gemeenschap. De Heer zendt alle discipelen uit, maar niemand gaat alleen. De apostolische Kerk is volledig missionair en in de missie vindt zij haar eenheid.
Dus: uitgaan, zachtmoedig en braaf als lammeren, zonder wereldsgezindheid, en samen gaan. Dit is de sleutel tot de verkondiging, dit is de sleutel tot succes in de evangelisatie. Laten we deze uitnodigingen van Jezus aannemen: mogen zijn woorden ons referentiepunt zijn.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
