<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Paus Franciscus

Ouderen kunnen ons zo veel leren

KN Redactie 15 juni 2022
image
Paus Franciscus wisselt zijn solideo uit met een jonge bezoeker tijdens de audiëntie van 15 juni. Foto: CNS - Vatican Media

Tijdens de algemene audiëntie van 15 juni legde paus Franciscus uit waarom wij allemaal de verantwoordelijkheid moeten voelen om ouderen op te zoeken en voor hen te bidden.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

We hebben net geluisterd naar het eenvoudige en ontroerende verhaal over de gezing van de schoonmoeder van Simon – die nog geen Petrus heet – in het Evangelie volgens Marcus. Dit korte verhaal wordt, met minieme, maar opvallende verschillen, ook verteld in de andere twee synoptische evangelies.

“De schoonmoeder van Simon lag met koorts te bed”, schrijft Marcus (1,30). We weten niet of het een milde ziekte was, maar op oudere leeftijd kan zelfs een eenvoudige koorts gevaarlijk zijn.

Geduldig zijn

Als je oud bent, heb je geen controle meer over je lichaam. Men moet leren kiezen wat te doen en wat niet te doen. De kracht van het lichaam begeeft het en laat ons in de steek, hoewel ons hart niet ophoudt met verlangen. Men moet dan leren het verlangen te zuiveren: geduldig zijn, kiezen wat men van het lichaam en het leven vraagt.

Als we oud zijn, kunnen we niet meer hetzelfde doen als toen we jong waren: het lichaam heeft een ander ritme, en we moeten naar het lichaam luisteren en onze grenzen aanvaarden. Die hebben we allemaal. Zelfs ik moet nu met een stok lopen.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Samen, niet alleen

Ziekte heeft op een andere en nieuwe manier effect op ouderen dan wanneer je jong of volwassen bent. Het is als een harde klap in een toch al moeilijke tijd. De ziekte van een oudere lijkt de dood te bespoedigen en de tijd om te leven, die wij toch al kort achten, te verkorten.

Twijfels dat we niet zullen herstellen, dat ‘dit misschien de laatste keer is dat ik ziek word…’, enzovoort: die gedachten komen in ons op … Je kunt niet meer dromen van hoop in een toekomst die er nu niet lijkt te zijn. Een beroemde Italiaanse schrijver, Italo Calvino, had het over de verbittering van ouderen die meer lijden onder het verlies van wat was, dan dat zij genieten van wat nog komen zal.

Maar de scène uit het Evangelie die we zojuist gehoord hebben, helpt ons te hopen en biedt ons een eerste les: Jezus bezoekt die zieke oude vrouw niet alleen, Hij gaat er samen met zijn leerlingen heen. En dit mag ons aan het denken zetten.

“Ouderen bezoeken moet door velen gedaan worden, samen en vaak”

Het is juist de christelijke gemeenschap die voor ouderen moet zorgen: familieleden en vrienden, maar ook de gemeenschap. Ouderen bezoeken moet door velen gedaan worden, samen en vaak. We mogen deze drie regels van het Evangelie nooit vergeten. Vooral nu niet, nu het aantal ouderen aanzienlijk is toegenomen, zelfs in verhouding tot het aantal jongeren, omdat we ons in een demografische winter bevinden, er minder kinderen worden geboren en er veel ouderen en weinig jongeren zijn.

Wij moeten de verantwoordelijkheid voelen om ouderen te bezoeken die vaak alleen zijn en hen met onze gebeden bij de Heer te brengen. Jezus zelf leert ons hoe we van hen moeten houden. “Een samenleving is pas werkelijk gastvrij ten opzichte van het leven wanneer zij erkent dat het leven waardevol is, ook op hoge leeftijd, in geval van invaliditeit, ernstige ziekte en zelfs wanneer het uitdooft” (Boodschap aan de Pauselijke Academie voor het Leven, 19 februari 2014).

Een eerste les

Het leven is altijd kostbaar. Wanneer Jezus de oude zieke vrouw ziet, neemt Hij haar bij de hand en geneest haar: hetzelfde gebaar maakt Hij bij de wederopstanding van de jonge vrouw die gestorven was: Hij neemt haar bij de hand en laat haar opstaan, Hij geneest haar door haar weer op de voeten te zetten.

Jezus geeft met dit tedere gebaar van liefde een eerste les aan zijn leerlingen: het heil wordt aangekondigd of, beter, meegedeeld door zijn aandacht voor die zieke; en het geloof van die vrouw straalt uit dankbaarheid voor de tederheid van God die zich over haar boog.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Wegwerpcultuur

Ik keer terug naar een thema waarover ik in deze catecheses vaak heb gesproken: deze ‘wegwerpcultuur’ lijkt ouderen uit te wissen. Ze worden er niet door gedood, maar wel worden ze sociaal uitgewist, alsof ze een zware last op de schouders zijn. Het is beter ze uit het zicht te laten.

Maar dit is verraad aan je menselijkheid, het lelijkste wat er is, het is enkel kijken naar of een leven nut heeft, naar gelang de jeugdigheid ervan, er niet naar het leven zoals het is, met oog voor de wijsheid, maar ook de grenzen van ouderen.

Dialoog tussen jongeren en ouderen

De ouderen hebben ons zoveel te geven: de wijsheid van het leven. Ze kunnen ons zo veel leren. Daarom moeten we kinderen ook leren om voor hun grootouders te zorgen en naar hun grootouders te gaan.

De dialoog tussen jongeren en grootouders, tussen kinderen en grootouders is van fundamenteel belang voor de samenleving, voor de Kerk en voor het welzijn van het leven. Waar geen dialoog is tussen jong en oud, ontbreekt iets en groeit een generatie op zonder verleden, ofwel zonder wortels.

Les in dienstbaarheid

Als de eerste les door Jezus werd gegeven, dan wordt de tweede ons gegeven door de bejaarde vrouw, die “opstond en hen begon te bedienen” (vgl. Mc. 1,31). Zelfs als oudere kun je, ja moet je, de gemeenschap dienen.

Het is goed dat de ouderen nog steeds de verantwoordelijkheid ontwikkelen om te dienen, en de verleiding overwinnen om aan de kant te blijven staan. De Heer verwerpt hen niet, integendeel, Hij geeft hun de kracht om te dienen.

“De dialoog tussen jongeren en ouderen is van fundamenteel belang voor de samenleving”

En ik merk graag op dat het verhaal niet bijzonder wordt benadrukt door de evangelisten: het is de normaliteit van de navolging, die de leerlingen in haar volle omvang zullen ervaren door de vorming die zij zullen krijgen in de school van Jezus.

De ouderen die om genezing, vertroosting en voorspraak voor hun broeders en zusters blijven vragen – of het nu leerlingen zijn, honderdmannen, door boze geesten gestoorden, of afgedankte mensen  – zijn wellicht het hoogste getuigenis van de zuivere dankbaarheid die met het geloof gepaard gaat.

Collectieve aandacht

Als ouderen niet zouden worden afgedankt en weggedrukt van het toneel van de gebeurtenissen die het leven van de gemeenschap kenmerken, maar in het centrum van de collectieve aandacht zouden worden geplaatst, zouden zij worden aangemoedigd om het kostbare ambt van dankbaarheid aan God uit te oefenen, die niemand vergeet.

De dankbaarheid van de ouderen voor de gaven die zij van God in hun leven hebben ontvangen, zoals de schoonmoeder van Petrus ons leert, geeft de gemeenschap de vreugde van het samenleven terug, en aan het geloof van de leerlingen het wezenlijke.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Geen exclusieve vrouwenzaak

Maar wij moeten goed beseffen dat de geest van gebed en dienstbaarheid, die Jezus aan al zijn leerlingen voorschrijft, niet alleen een vrouwenaangelegenheid is: er is niets van deze beperking te zien in Jezus’ woorden en daden.

De evangelische dienst van dankbaarheid voor Gods tederheid is geenszins geschreven volgens de logica van de meester-man en de dienstmaagd-vrouw. Dit neemt echter niet weg dat vrouwen, wat dankbaarheid en tederheid van geloof betreft, mannen dingen kunnen leren die voor mannen moeilijker te begrijpen zijn.

Levenswijsheid doorgeven

De schoonmoeder van Petrus heeft de apostelen ook de weg gewezen, nog voordat ze bij haar huis arriveerden in navolging van Jezus. En de bijzondere zachtmoedigheid van Jezus, die haar “bij de hand pakte” en zich over haar boog, maakte van meet af aan zijn bijzondere gevoeligheid voor de zwakken en de zieken duidelijk, die de Zoon van God zeker van zijn Moeder zal hebben geleerd.

Laten we er alstublieft voor zorgen dat oude mensen, grootouders, in de nabijheid van kinderen, van jongeren blijven om deze herinnering aan het leven, deze levenservaring, deze levenswijsheid door te geven. Hoe meer wij jongeren en ouderen met elkaar in contact brengen, hoe meer hoop er zal zijn voor de toekomst van onze samenleving. (Vertaling Susanne Kurstjens)

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.