Tijdens het angelusgebed van zondag 1 september legde paus Franciscus uit dat wat er in je hart omgaat veel belangrijker is dan het braaf volgen van alle regels en rituelen:

“In het Evangelie van vandaag (Mc. 7) spreekt Jezus over reinheid en onreinheid: een onderwerp dat zijn tijdgenoten na aan het hart lag. Dat kwam vooral tot uiting in de talloze rituelen en gedragsregels die als doel hadden elk contact te vermijden met dingen of personen die als onrein werden beschouwd. Het was bijna een obsessie van sommige gelovigen in die tijd, reinheid en onreinheid.

Enkele Schriftgeleerden en Farizeeën, die zich strikt aan dergelijke regels hielden, beschuldigen Jezus ervan dat hij zijn leerlingen toestond voedsel tot zich te nemen zonder eerst hun handen te wassen. En Jezus grijpt deze berisping van de Farizeeën aan om met zijn leerlingen te praten over de betekenis van ‘reinheid’.

Reinheid, zegt Jezus, heeft niet zozeer te maken met uiterlijke rituelen, maar in de eerste plaats met je innerlijke gezindheid. Om rein te zijn heeft het dus geen zin om je handen meerdere keren te wassen, als je tegelijkertijd in je hart slechte gevoelens koestert zoals hebzucht, afgunst of hoogmoed, of kwade bedoelingen hebt zoals bedrog, diefstal, verraad en laster (vgl. Mc 7,21-22).

Jezus waarschuwt tegen het star vasthouden aan rituelen, omdat dit een mens niet doet groeien in goedheid. Integendeel, het kan er soms toe leiden dat iemand voor zichzelf en voor anderen keuzes en houdingen rechtvaardigt die in strijd zijn met de naastenliefde, die de ziel verwonden en het hart afsluiten.

En dit, broeders en zusters, is ook belangrijk voor ons: je kunt niet de kerk verlaten na de Mis om je vervolgens al op het kerkplein bezig te houden met vervelende en genadeloze roddels over alles en iedereen. Dat geroddel ruïneert het hart en ruïneert de ziel. Dat kan niet! Of je bent altijd vroom aan het bidden, maar vervolgens behandel je je familieleden kil en afstandelijk, of je verwaarloost je bejaarde ouders, die hulp en gezelschap nodig hebben (vgl. Mc. 7, 10-13). Dan leid je een dubbelleven en dat kan niet.

En dit is wat de Farizeeën deden. Uiterlijke reinheid zonder een goede innerlijke houding, een barmhartige houding tegenover anderen. Of nog een voorbeeld: je kunt niet op het oog heel eerlijk zijn tegen iedereen, wat vrijwilligerswerk doen en wat gulle gebaren maken, maar tegelijkertijd in je hart haat tegen anderen koesteren, de armen en hulpbehoevenden verachten, of je oneerlijk gedragen in je werk.

Als je dat doet, reduceer je je relatie met God tot uiterlijke gebaren en blijf je van binnen ongevoelig voor de zuiverende werking van zijn genade, en blijf je hangen in liefdeloze gedachten, boodschappen en gedrag. Maar wij zijn voor iets anders gemaakt.

Laten we ons dus afvragen: leef ik mijn geloof consequent? Ofwel, probeer ik wat ik in de kerk doe met dezelfde geest ook daarbuiten te doen? En uit ik mijn nabijheid met en respect voor mijn naasten niet alleen in mijn gebed, maar ook in mijn concrete woorden en daden? Laten we hierover nadenken.” (Vertaling Susanne Kurstjens)