Openheid, eenheid en getuigenis: daartoe riep paus Franciscus de gelovigen op tijdens de slotmis in Brussel.

“Maar als iemand een van deze kleinen die geloven, aanstoot geeft, het zou beter voor hem zijn als men hem een molensteen om de hals deed en in zee wierp” (Mc. 9,42).

Met deze woorden, gericht aan de leerlingen, waarschuwt Jezus voor het belemmeren van de weg van de kleinen. Het is een krachtige waarschuwing. Ik wil daar met jullie bij stilstaan aan de hand van drie sleutelwoorden: openheid, eenheid en getuigenis.

Om te beginnen: openheid. De eerste lezing en het evangelie vertellen ons hierover, en tonen ons het vrije handelen van de Heilige Geest. In het verhaal uit Exodus vult Hij niet alleen de oudsten die met Mozes naar de tent van samenkomst gingen, met de gave van profetie. Maar ook de twee mannen die in het kamp waren gebleven.

Dit zet ons aan het denken, want als het eerst een schande leek dat ze niet tot de groep uitverkorenen behoorden, dan is het na de gave van de Geest, een schande om hen te verbieden de zending die ze hebben ontvangen uit te oefenen. Dit wordt goed begrepen door Mozes die met een open geest en hart zegt: “Ik zou willen dat heel het volk van Jahwe profeteerde en dat Jahwe zijn geest op hen legde!” (Num. 11,29).

Dit zijn wijze woorden, een voorbode van wat Jezus in het Evangelie zegt (vgl. Mc. 9,38-43,45,47-48). De leerlingen willen voorkomen dat een man demonen uitdrijft in de naam van de Meester, want, zeggen ze, “hij is geen volgeling van ons” (vgl. Mc. 9,38). Zij denken zo: “Wie ons niet volgt, wie niet een van ‘ons’ is, kan geen wonderen doen, hij heeft het recht niet.”

Maar Jezus verrast hen, zoals altijd, en Hij nodigt hen uit om voorbij de logica te gaan, om niet verontwaardigd te raken door Gods vrijheid. Hij zegt tegen hen: “Belet het hem niet (…). Wie niet tegen ons is, is voor ons” (Mc. 9,39-40).

Laten we goed naar beide voorvallen kijken, dat van Mozes en dat van Jezus. Want die slaan ook op ons en op ons christelijk leven. Wij hebben namelijk allemaal, bij het doopsel, een missie van de Kerk ontvangen. Maar het gaat hier om een geschenk, niet iets waar we ons op voor kunnen laten staan. De gemeenschap van gelovigen is geen eliteclub, maar een familie van geredde mensen.

En ons wordt niet gevraagd om het Evangelie over de wereld te verspreiden op basis van onze eigen merites, maar door Gods genade, door zijn barmhartigheid, en in het vertrouwen dat, voorbij al onze grenzen en zonden, Hij ons blijft vullen met zijn vaderlijke liefde. Hij ziet in ons iets wat wij in onszelf niet kunnen zien. Daarom roept Hij ons, zendt Hij ons voort, en begeleidt Hij ons geduldig dag na dag.

En als wij dus willen meewerken aan dit vrije handelen van de Geest, moeten wij ons missie nederig, dankbaar en vreugdevol uitvoeren. Wij moeten juist verheugd zijn over het feit dat ook anderen kunnen doen wat wij doen. Want zo groeit Gods koninkrijk en bevinden wij ons op een dag allemaal verenigd terug in de armen van de Vader.

Dit brengt ons bij het tweede woord: eenheid. Daarover spreekt de apostel Jakobus in de tweede lezing (vgl. 5,1-6). Hij herinnert ons eraan dat de enige manier van leven die van de liefde is die verenigt in de verdeeldheid. De weg van het egoïsme leidt enkel tot muren en obstakels. Die weg houdt ons in de greep van materiële zaken en verwijdert ons van God en onze broeders en zusters.

Zoals alles dat naastenliefde in de weg staat, is egoïsme een schande, want het zet de kleinen aan de kant, vernedert hun waardigheid en verstikt de roep van de armen (vgl. Ps. 9,13). Dat gold in de tijd van de apostel Paulus en dat geldt ook nu nog voor ons. Denk bijvoorbeeld aan wat er gebeurt als je in het leven enkel de principes van het eigenbelang en de marktwerking centraal stelt. Dan ontstaat er een wereld waarin er geen ruimte meer is voor wie in moeilijkheden verkeert, is er geen barmhartigheid voor wie fouten maakt, en geen compassie voor wie lijdt.

Het Woord Gods is duidelijk: je kunt de roep van de armen niet negeren, niet uitwissen, alsof ze een valse noot zijn in het perfecte concert van ons welbevinden. In tegendeel, ze zijn de levende stem van de Geest. Die stem herinnert ons eraan dat wij allemaal arme zondaars zijn.

Laten we die profetische stem niet het zwijgen opleggen met onze onverschilligheid. Als we willen zaaien voor de toekomst, doen we er goed aan om de barmhartigheid weer centraal te stellen bij onze keuzes. Laten we ons geen illusies maken: zonder liefde is niets van lange duur, verdwijnt alles. Zonder liefde zijn we gevangenen van een vluchtig leven, leeg en zonder zin.

En zo komen we bij het derde woord: getuigenis. Wij kunnen daarbij kijken naar het leven en het werk van Anna van Jezus, op de dag van haar zaligverklaring. In een tijd van vele pijnlijke voorvallen, binnen en buiten de christelijke gemeenschap, hebben zij en haar medezusters tal van mensen tot het geloof gebracht door hun eenvoudige en arme leven, bestaande uit gebed, werk en naastenliefde.

Zij koos ervoor om geen geschriften na te laten. Zij zette zich daarentegen in om wat zij had geleerd in de praktijk te brengen. En door haar manier van leven heeft zij de Kerk weer nieuw leven gebracht in een moment van grote moeilijkheden.

Laten wij daarom een voorbeeld nemen aan dit model van vrouwelijke heiligheid dat zij ons heeft nagelaten: zacht en sterk, bestaande uit openheid, eenheid en getuigenis. Laten wij tot haar bidden, laten wij haar deugden navolgen en laten wij met haar onze inzet vernieuwen om samen op weg te gaan. (Vertaling Susanne Kurstjens)