Tijdens de algemene audiëntie van 15 mei sprak paus Franciscus over de “grootste” van de goddelijke deugden: de liefde:

Vandaag gaan we het hebben over de derde goddelijke deugd, de liefde. Dit brengt ons bij de inspirerende woorden van Paulus in de Eerste Brief aan de Korintiërs: “Nu echter blijven geloof, hoop en liefde, de grote drie; maar de liefde is de grootste” (1 Kor. 13,13).

Goede mensen

Paulus richt deze woorden tot een gemeenschap die verre van volmaakt was in de liefde: de christenen van Korinthe waren nogal twistziek, er was interne verdeeldheid. Maar wellicht vond niemand in de gemeenschap van Korinthe dat ze gezondigd hadden.

Ze waren er waarschijnlijk allemaal van overtuigd dat ze goede mensen waren, en als ze werden ondervraagd over liefde, zouden ze hebben geantwoord dat liefde een heel belangrijke waarde voor hen was, net als vriendschap en familie. Zelfs vandaag de dag ligt de liefde op ieders lippen. We praten veel over liefde, maar wat is dat?

Paulus is bezorgd dat er in Korinthe – zoals ook onder ons vandaag – verwarring heerst en dat er van de goddelijke deugd van de liefde, die alleen van God komt, eigenlijk geen spoor te bekennen is. En ook al zegt iedereen dat ze goede mensen zijn, dat ze van hun familie en vrienden houden, in werkelijkheid weten ze heel weinig van Gods liefde.

In de Oudheid hadden christenen verschillende Griekse woorden om liefde te definiëren. Uiteindelijk ontstond het woord agape, dat wij vertalen als ‘naastenliefde’. Want ook christenen zijn in staat tot alle liefde van de wereld: ook zij worden verliefd, min of meer zoals het iedereen overkomt. Ook zij ervaren de vriendelijkheid die bij vriendschap hoort. Ook zij ervaren vaderlandsliefde en universele liefde voor de hele mensheid.

Maar er is een grotere liefde, een liefde die van God komt en op God gericht is, die ons in staat stelt God lief te hebben, en onze naaste lief te hebben zoals God hem liefheeft. Deze liefde brengt ons waar we menselijkerwijs niet zouden gaan: het is liefde voor de armen, voor degenen die niet van ons houden en niet dankbaar zijn. Het is liefde voor wat niemand lief zou hebben, zelfs liefde voor de vijand. Deze liefde komt van God, dit is het werk van de Heilige Geest in ons.

Bemin je vijanden

Jezus verkondigt in de Bergrede: “Als gij bemint wie u beminnen wat voor recht op dank hebt ge dan? Ook de zondaars beminnen wie hen liefhebben. Als gij weldoet aan wie u weldaden bewijzen, wat voor recht op dank hebt ge dan? Dat doen de zondaars ook” (Lc. 6,32-33).

En hij besluit: “Bemint uw vijanden, doet goed en leent uit zonder erop te rekenen iets terug te krijgen. Dan zal uw loon groot zijn, dan zult ge kinderen zijn van de Allerhoogste, die immers ook goed is voor de ondankbaren en slechten” (vers 35). Laten we dit niet vergeten!

In deze woorden wordt liefde onthuld als een goddelijke deugd en krijgt het de naam naastenliefde. We beseffen meteen dat het een moeilijke liefde is, ja zelfs onmogelijk om te beoefenen als je niet in God leeft. Onze menselijke natuur maakt dat we spontaan houden van wat goed en mooi is. In naam van een ideaal of een grote genegenheid kunnen we zelfs vrijgevig zijn en heldendaden verrichten.

Maar Gods liefde gaat verder dan deze criteria. Christelijke liefde omarmt wat onaantrekkelijk is, zij biedt vergeving. Het is een liefde die zo gedurfd is dat ze bijna onmogelijk lijkt. Liefde is de ‘nauwe poort’ waar we doorheen moeten om het Koninkrijk van God binnen te gaan. Want op de avond van het leven zullen we niet worden beoordeeld op generieke liefde, we zullen juist worden beoordeeld op naastenliefde, op de liefde die we in de praktijk hebben gebracht. (Vertaling Susanne Kurstjens)