<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Woord van de paus

‘Staat Christus centraal in ons geloofsleven, of het volgen van de regels?’

KN Redactie 2 september 2021
image
Paus Franciscus begroet een groep jongeren aan het begin van zijn algemene audiëntie op 1 september. Foto: CNS Photo - Paul Haring

Tijdens de algemene audiëntie van 1 september nodigt paus Franciscus ons uit om na te denken over hoe wij in het geloof staan. ‘Pas op voor starheid’.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

We gaan verder met de uitleg over de brief van de apostel Paulus aan de Galaten. Deze uitleg is niet nieuw of iets van mijzelf. Wat wij bestuderen is wat Paulus in een heel ernstig conflict tegen de Galaten zegt. En dat is ook het Woord van God, want het is in de Bijbel opgenomen.

Het zijn geen dingen die door iemand verzonnen zijn. Het is iets dat in die tijd gebeurd is en dat zich opnieuw kan voordoen. En we hebben ook gezien dat het zich in de geschiedenis opnieuw heeft voorgedaan. Dit is simpelweg een catechese over het Woord van God dat tot uitdrukking komt in de brief van de apostel Paulus aan de Galaten, en niets anders. We moeten dat steeds voor ogen houden.

Formalisme

In de vorige catecheses hebben we gehoord hoe Paulus de eerste christenen van Galatië laat zien hoe gevaarlijk het is om de weg te verlaten die ze hadden genomen door het evangelie te ontvangen.

Het gevaar is namelijk dat ze in formalisme vervallen. Dat is een van de verleidingen die ons leidt naar de hypocrisie, waar we de vorige keer over gesproken hebben. In formalisme vervallen en het afwijzen van de nieuwe waardigheid die ze hadden ontvangen: de waardigheid van hen die verlost zijn door Christus.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Gods genade

De passage waarnaar we net hebben geluisterd, vormt het begin van het tweede deel van de brief. Tot nu toe heeft Paulus over zijn leven gesproken en over zijn roeping: over hoe Gods genade zijn bestaan veranderd heeft door het volledig ten dienste te stellen van de evangelisatie.

Op dit punt aangekomen, richt hij zich direct tot de Galaten: hij houdt ze de keuzes voor die ze hebben gemaakt en hun huidige situatie, namelijk dat ze de ervaring van geleefde genade te grabbel zouden kunnen gooien.

Paulus is boos

De woorden waarmee Paulus zich tot de Galaten richt zijn absoluut geen vriendelijke: dat hebben we gehoord. In zijn andere brieven is het niet moeilijk om woorden als ‘broeders’ of ‘beminde’ te vinden, maar hier niet. Want hij is boos. Hij houdt het bij het algemene ‘Galaten’ en noemt hen maar liefst twee keer ‘dom’. Dat is geen vriendelijke term. Dom, ongevoelig, en nog veel meer dingen kan hij zeggen.

Hij doet dat niet omdat ze niet intelligent zijn, maar omdat ze, zonder zich er bewust van te zijn, het geloof in Jezus Christus dreigen te verliezen dat ze met zoveel enthousiasme hebben aangenomen. Ze zijn dom, omdat ze niet in de gaten hebben dat het gevaar is dat ze de kostbare schat verliezen, de schoonheid van het nieuwe van Christus.

“Ondanks al onze zonden laat God ons niet in de steek”

De verwondering en het verdriet van Paulus zijn overduidelijk. Hij is niet verbitterd, maar hij daagt die christenen uit om te denken aan zijn eerste verkondiging waarmee hij hun de kans gaf om de vrijheid te bemachtigen, tot dat onverhoopte moment.

De apostel stelt de Galaten een aantal vragen. Hij wil daarmee hun geweten opschudden: daarom is hij zo streng. Het gaat hier om retorische vragen, want de Galaten weten heel goed dat het feit dat ze tot geloof in Christus zijn gekomen, te danken is aan de genade die ze ontvangen hebben door de verkondiging van het evangelie.

‘Ikzelf leef niet meer’

Hij brengt hen naar het begin van de christelijke roeping. De verkondiging die ze van Paulus hadden ontvangen, draaide om Gods liefde, die tot volle uiting komt in Jezus’ dood en verrijzenis. Paulus kon daarvoor geen meer overtuigende woorden vinden dan degene die hij waarschijnlijk meermaals herhaald had in zijn verkondiging aan hen:

“Ikzelf leef niet meer, Christus is het die leeft in mij. Voor zover ik nu leef in het vlees, leef ik in het geloof in de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zichzelf heeft overgeleverd voor mij” (Gal. 2,20).

Paulus wil geen enkele andere wetenschap overbrengen dan de gekruisigde Christus (vgl. 1 Kor. 2,2). De Galaten moeten deze gebeurtenis voor ogen houden, zonder zich te laten afleiden door andere verkondigingen.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Nauwkeurig volgen van de regels

Het is dus Paulus’ bedoeling om druk op de christenen uit te oefenen, zodat zij beseffen wat er op het spel staat en zich niet laten bedwelmen door de stemmen van de Sirenen die hen willen leiden naar een religie die slechts gebaseerd is op het nauwkeurig volgen van de regels.

Want die nieuwe predikers die in Galatië zijn aangekomen, hebben hen ervan overtuigd dat ze terug moeten gaan naar het oude en ook de regels moeten volgen die ze eerder perfect in acht namen tot de komst van Jezus, die de kosteloze verlossing is.

Vrucht van de Geest

De Galaten begrepen ondertussen heel goed waar de apostel Paulus op doelde. Ze hadden de werken van de Heilige Geest absoluut al ervaren in hun gemeenschap. Zoals ook in andere Kerken was gebeurd, hadden de naastenliefde en andere charisma’s zich onder hen al voorgedaan.

Nu ze zo onder druk worden gezet, moeten ze wel erkennen dat wat ze hebben meegemaakt de vrucht is van het nieuwe van de Geest. Bovendien stond God aan het begin van hun geloofsweg, niet de mensen.

De Heilige Geest was de hoofdpersoon in hun verhaal. Het zou dom zijn om Hem nu op de tweede plaats te zetten en hun eigen daden – ofwel het volgen van de regels van de wet – op de eerste plaats. De heiligheid komt van de Heilige Geest en dat is het kosteloze van Jezus’ verlossing: dat rechtvaardigt ons.

“Zij wij verbonden met de kostbare schat?”

Op die manier nodigt de apostel Paulus ook ons uit om na te denken over hoe wij het geloof beleven. Staat de liefde van de gekruisigde en verrezen Christus ook centraal in ons dagelijks leven als bron van verlossing, of stellen wij ons tevreden met religieus formalisme om ons geweten te sussen?

Hoe beleven wij het geloof? Zij wij verbonden met de kostbare schat, met de schoonheid van het nieuwe van Christus, of verkiezen wij iets dat ons nu aantrekt, maar wat vervolgens een leegte in ons achterlaat?

Het vluchtige klopt vaak op de deur van onze dagen, maar is een treurige illusie die ons doet vervallen in oppervlakkigheid en die ons verhindert om stil te staan bij wat het echt de moeite waard maakt om te leven.

Starheid

Broeders en zusters, we mogen er hoe dan ook verzekerd van zijn dat, ook als we geneigd zijn afstand te nemen, God zijn gaven blijft schenken. Steeds weer, ook vandaag de dag, gebeuren er dingen die lijken op wat de Galaten overkwam.

Ook nu zijn er mensen die ons om de oren komen slaan en zeggen: “Nee, de heiligheid zit hem in deze regels, in deze dingen, jullie moeten dit en dat doen.” Zij bieden ons aan strenge religie aan, een starheid die ons de vrijheid van de Geest ontneemt, die ons de verlossing van Christus schenkt.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Wonderen

Pas op voor de starheid die ze voorstellen, pas op. Want achter starheid gaat iets slechts schuil, en niet Gods Geest. Daarom helpt deze brief ons om niet naar die wat fundamentalistische voorstellen te luisteren die ons geestelijk leven inperken. Die brief helpt ons om voort te gaan met de paasroeping van Jezus.

Dat is wat Paulus nogmaals zegt als hij de Galaten eraan herinnert dat de Vader “de Geest verleent en onder u wonderen werkt” (Gal. 3,5). Hij spreekt in de tegenwoordige tijd, hij zegt niet: “De Vader verleende de Geest”, hoofdstuk 3, vers 5. Nee, hij zegt ‘verleent’; hij zegt niet ‘werkte’, maar ‘werkt’.

God laat ons niet in de steek

Want ondanks alle obstakels waarmee wij zijn handelen kunnen doorkruisen en ondanks al onze zonden, laat God ons niet in de steek, maar blijft Hij met zijn barmhartige liefde met ons. God is ons altijd nabij met zijn goedheid. Hij is als die vader die alle dagen naar het terras ging om te kijken of zijn zoon terug zou komen: de liefde van de Vader wordt ons niet moe.

Laten we om de wijsheid vragen om ons altijd bewust te zijn van deze realiteit en om de fundamentalisten weg te sturen die ons een leven van kunstmatige onthechting aanbieden, ver verwijderd van Christus’ verrijzenis. Onthechting is noodzakelijk, maar de wijze onthechting, niet de kunstmatige. (Vertaling Susanne Kurstjens)

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.