<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Paus Franciscus

Waar jongeren en ouderen met elkaar praten, is er toekomst

KN Redactie 17 augustus 2022
image
Een jongetje komt tijdens de audiëntie van 17 augustus op de paus afgerend en wordt door Franciscus enthousiast begroet. Foto: CNS - Paul Haring

Tijdens de algemene audiëntie van 17 augustus sprak paus Franciscus over het belang van het getuigenis van ouderen en van de dialoog tussen jong en oud.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

De woorden uit Daniëls droom die wij zojuist hebben gehoord, roepen een beeld van God op dat zowel mysterieus als stralend is. Dat beeld komt ook naar voren in het boek Openbaring en verwijst naar de verrezen Christus, die aan Johannes verschijnt als Messias, Priester en Koning, eeuwig, alwetend en onveranderlijk (1,12-15).

Hij legt zijn hand op Johannes’ schouder en stelt hem gerust: “Vrees niet. Ik ben het, de eerste en de laatste, de levende. Ik was dood, en zie, Ik leef in de eeuwen der eeuwen” (1,17-18). Zo verdwijnt de laatste barrière van angst en vrees voor de theofanie, ofwel de manifestatie van God aan de mens: de Levende stelt ons gerust, geeft ons geborgenheid. Ook Hij is dood, maar bezet nu de plaats die voor Hem bestemd is: die van de Eerste en de Laatste.

Veelheid aan symbolen

In deze veelheid aan symbolen zit een aspect dat ons wellicht kan helpen te begrijpen waar het om gaat bij theofanie, het verschijnen van God. Het helpt ons wellicht om de cyclus van het leven, de tijd en de geschiedenis, en Gods heerschappij over de geschapen wereld beter te begrijpen. Dit aspect heeft juist te maken met ouderdom. Laten we eens kijken.

Het visioen wekt de indruk van iemand vol kracht, edelmoedigheid, schoonheid en charme. De jurk, de ogen, de stem, de voeten, alles is prachtig in dit visioen. Zijn haren zijn echter wit: als wol, als sneeuw, als van een oude man. De meest voorkomende bijbelse term voor oude man is zaqen: van zaqan, dat ‘baard’ betekent. Het sneeuwwitte haar is het oeroude symbool van een zeer lange tijd, van een oneindig verleden, van een eeuwig bestaan.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Teder beeld van God

Het beeld van een oude God met sneeuwwit haar is geen kinderlijk, dom symbool, het is een bijbels beeld, het is een nobel beeld en ook een teder beeld. De figuur die in Openbaring tussen de gouden kandelaren staat, overlapt met die van de oudere uit de profetie van Daniël. Hij is zo oud als de hele mensheid, ouder nog.

Hij is zo oud en zo nieuw als de eeuwigheid van God. Omdat Gods eeuwigheid zo is, oud en nieuw, omdat God ons altijd verrast met zijn nieuwheid, altijd naar ons toekomt, elke dag op een speciale manier, voor dat moment, voor ons. Hij vernieuwt zich altijd: God is eeuwig, Hij is voor altijd. We kunnen niet zeggen dat er een soort ouderdom in God is, zo is het niet, maar Hij is eeuwig, Hij vernieuwt zich.

Ontmoeting met de kleine Christus

In de Oosterse Kerken is het Feest van de Ontmoeting met de Heer, dat op 2 februari wordt gevierd, een van de twaalf grote feesten van het liturgisch jaar. Dit feest draait om Jezus’ ontmoeting in de tempel met de bejaarde Simeon. Het is de ontmoeting van de mensheid, vertegenwoordigd door Simeon en Hanna, met de kleine Christus, de eeuwige Zoon van God die mens is geworden. Een prachtige icoon hiervan is te bewonderen in Rome, in de mozaïeken van de Santa Maria in Trastevere.

De Byzantijnse liturgie bidt met Simeon: “Dit is degene die uit de Maagd geboren is: Hij is het Woord, God uit God, Degene die voor ons vlees geworden is en de mens gered heeft.” Hij gaat verder: “Laat vandaag de hemelpoort geopend worden: het eeuwige Woord van de Vader, dat een stoffelijk beginsel heeft aangenomen, zonder zijn goddelijkheid te verlaten; Hij wordt door zijn wil in de tempel van de Wet gebracht door de Maagdelijke Moeder, en de wachter neemt Hem in zijn armen.”

“Het is de bijzondere roeping van de ouderen om getuigenis te geven van het geloof”

Deze woorden drukken de geloofsbelijdenis uit van de eerste vier oecumenische concilies, die voor alle Kerken heilig zijn. Maar Simeons woorden zijn ook het mooiste getuigenis van de bijzondere roeping van de ouderdom: als we naar Simeon kijken, zien we het mooiste getuigenis van de ouderdom: kinderen die ter wereld komen beschouwen als een ononderbroken geschenk van God, in de wetenschap dat één van hen de Zoon is die verwekt is in de intimiteit van God zelf, vóór alle eeuwen.

Op weg naar een wereld waarin de liefde die God in de schepping heeft gelegd eindelijk ongehinderd kan stralen, moet de oudere dit getuigenis van Simeon en Hanna geven, voordat hij afscheid van dit leven neemt. De oudere moet getuigen – dit is voor mij de kern van de ouderdom – de oudere moet getuigen van de zegen die kinderen zijn. Dit getuigenis bestaat erin kinderen in te wijden in het mysterie van een levensbestemming die niemand kan vernietigen, zelfs de dood niet.

Getuigen voor een kind

Het is mooi en moeilijk, maar van het geloof getuigen voor een kind is in dit leven zaaien. Ook het getuigen van menselijkheid en geloof is de roeping van ouderen. Om de kinderen de realiteit die zij hebben ervaren als getuigenis te geven, om te getuigen. Wij ouderen zijn hiertoe geroepen, om het getuigenis af te leggen, zodat de kinderen het verder kunnen dragen.

Het getuigenis van ouderen is geloofwaardig voor kinderen, want jongeren en volwassenen zijn niet in staat het zo authentiek, zo teder, zo aangrijpend door te geven als ouderen dit kunnen. Wanneer een oudere het leven zegent dat op zijn weg komt, en alle wrok opzij zet voor het leven dat hem verlaat, is dat onweerstaanbaar.

Geen wedijverende werelden

Die oudere is niet verbitterd omdat de tijd verstrijkt en hij dit leven moet verlaten, nee. Hij ervaart een vreugde van goede wijn, van wijn die door de jaren heen beter is geworden. Het getuigenis van de ouderen verenigt alle generaties en alle dimensies van de tijd: verleden, heden en toekomst, want zij zijn niet alleen de herinnering, zij zijn ook het heden en de belofte.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Het is pijnlijk, en schadelijk, om de verschillende generaties in dit leven te zien als afzonderlijke, met elkaar wedijverende werelden, waarbij elk probeert te leven ten koste van de andere: dat is verkeerd. De mensheid is oud, heel oud, als we kijken naar de tijd van de klok. Maar de Zoon van God, die uit een vrouw geboren is, is de Eerste en de Laatste van alle tijden. Het betekent dat niemand buiten zijn eeuwige generatie valt, buiten zijn wonderbaarlijke macht, buiten zijn liefdevolle nabijheid.

Redding van de menselijke familie

Het verbond tussen ouderen en kinderen zal de menselijke familie redden. Waar kinderen, waar jongeren met oude mensen praten is er toekomst; als deze dialoog tussen oud en jong er niet is, is de toekomst niet duidelijk. Het verbond tussen oud en jong zal de menselijke familie redden.

Zouden wij alstublieft aan de kinderen het tedere getuigenis terug kunnen geven van ouderen die de wijsheid van het sterven bezitten? Zal de mensheid, die met al haar vooruitgang lijkt op een gisteren geboren adolescent, in staat zijn de gratie terug te vinden van een ouderdom die ons de horizon van onze bestemming voorhoudt?

Verbond tussen oud en jong

De dood is zeker een moeilijke overgang in het leven, voor ons allemaal. We moeten er allemaal doorheen, maar het is niet makkelijk. Maar de dood is ook de passage die de tijd van onzekerheid afsluit en de klok afwerpt: het is moeilijk, want dat is de passage van de dood. Omdat de schoonheid van het leven, dat geen houdbaarheidsdatum meer heeft, op dat moment begint.

Maar het begint met de wijsheid van die man en vrouw, de ouderen, die in staat zijn om aan jongeren het stokje door te geven. Laten we denken aan de dialoog, aan het verbond tussen ouderen en kinderen, tussen ouderen en jongeren, en laten we ervoor zorgen dat deze band niet verbroken wordt. Laat de ouderen de vreugde hebben met jongeren te praten, en laat de jongeren de ouderen opzoeken om van hen de wijsheid van het leven te vernemen. (Vertaling Susanne Kurstjens)

https://www.kn.nl/abonnementen/

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.