Tijdens de algemene audiëntie van 7 april sprak paus Franciscus over de rol van de gemeenschap der heiligen in het gebed.
Vandaag wil ik stilstaan bij het verband tussen gebed en de gemeenschap der heiligen. Als we bidden, doen we dat in feite nooit alleen: zelfs als we er niet over nadenken, worden we ondergedompeld in een majestueuze stroom van aanroepingen die ons voorafgaat en na ons verdergaat.
In de gebeden die we in de Bijbel vinden en die vaak weerklinken in de liturgie, is het spoor zichtbaar van oude verhalen, van wonderbaarlijke bevrijdingen, van deportaties en trieste ballingschappen, van emotionele terugkomsten, van lofprijzingen die uitgestort worden voor de wonderen van de schepping… En zo worden deze stemmen van generatie op generatie doorgegeven, in een voortdurende verweving van persoonlijke ervaring en die van de mensen en de mensheid waartoe we behoren.
Niemand kan zich losmaken van zijn eigen geschiedenis, van de geschiedenis van zijn eigen volk. We dragen deze erfenis altijd in gewoonten en ook in het gebed. In het lofgebed, vooral in dat, dat opbloeit in de harten van de kleinen en de nederigen, weerklinkt iets van de hymne van het Magnificat, dat Maria voor God aanhief ten overstaan van haar verwante Elisabet.
Of iets van de uitroep van de oude Simeon die, terwijl hij het Kind Jezus in zijn armen nam, zei: “Uw dienaar laat gij, Heer, nu naar uw woord in vrede gaan” (Lc. 2,29).
De gebeden – de goede – zijn ‘diffuus’. Ze verspreiden zich continu, met of zonder berichten op sociale netwerken. Vanuit ziekenhuisafdelingen, vanuit momenten van feestelijke samenkomst tot momenten waarop men lijdt in stilte… De pijn van een ieder is de pijn van allen, en het geluk van iemand wordt in de ziel van anderen gegoten.
Pijn en geluk maken deel uit van het enige verhaal: het zijn verhalen die geschiedenis in iemands leven worden. Je beleeft het verhaal opnieuw in je eigen woorden, maar de ervaring is hetzelfde.
Gebeden worden altijd herboren. Elke keer dat we onze handen ineenslaan en ons hart openen voor God, bevinden we ons in een gezelschap van anonieme en erkende heiligen die met ons bidden en die voor ons ten beste spreken, als oudere broeders en zusters die hetzelfde menselijke avontuur als het onze hebben doorgemaakt.
In de Kerk is er geen rouw die eenzaam blijft, geen traan die in vergetelheid wordt vergoten, want alles ademt en deelt een gemeenschappelijke genade.
Het is geen toeval dat in oude kerken de doden juist werden begraven in de tuin rondom het heilige gebouw. Om hiermee te willen zeggen dat de menigten van degenen die ons voorgingen op de een of andere manier deelnemen aan elke Eucharistie.
Er zijn onze ouders en grootouders, peetvaders en peetmoeders, catechisten en andere opvoeders… Dat overgedragen geloof dat we hebben ontvangen: met geloof is ook de manier van bidden en is het gebed overgedragen.
De heiligen zijn nog hier, niet ver van ons. En hun voorstellingen in kerken roepen die “wolk van getuigen” op die ons altijd omgeeft (vgl. Heb 12,1). We hoorden eerder die passage uit de brief aan de Hebreeën voorlezen. Het zijn getuigen die we niet aanbidden – natuurlijk aanbidden we deze heiligen niet – maar die we vereren en die ons op duizend verschillende manieren verwijzen naar Jezus Christus, de enige Heer en Middelaar tussen God en mens.
Een heilige die je niet naar Jezus Christus brengt, is geen heilige, zelfs geen christen. De heilige herinnert je aan Jezus Christus omdat hij als christen het levenspad bewandelde. De heiligen herinneren ons eraan dat zelfs in ons leven, zelfs als het zwak is en getekend door zonde, heiligheid kan bloeien.
In de evangeliën lezen we dat de eerste die ‘heilig werd verklaard’ een dief was. Hij werd niet ‘heilig verklaard’ door een paus, maar door Jezus zelf. Heiligheid is een pad van leven, van ontmoeting met Jezus, zowel lang als kort, ook al is het een oogwenk, het blijft altijd een getuigenis. Heiligheid is het getuigenis van een man of vrouw die Jezus ontmoette en die Jezus volgde. Het is nooit te laat om je te bekeren tot de Heer, die goed is en groot in liefde (vgl. Ps 102, 8).
De Catechismus leert dat de heiligen “God aanschouwen, zij prijzen Hem en dragen onophoudelijk zorg voor hen die ze op aarde hebben achtergelaten. (…) Hun voorspraak is de meest verheven vorm van hun dienstbaarheid binnen het heilsplan van God. Wij kunnen en moeten tot hen bidden, dat ze voor ons en voor de hele wereld een voorspraak zijn” (2683).
In Christus is er een mysterieuze solidariteit tussen degenen die naar het andere leven zijn overgegaan en wij pelgrims in dit leven: onze overleden dierbaren blijven voor ons zorgen vanuit de hemel. Ze bidden voor ons en wij bidden voor hen en met hen.
Deze band van gebed tussen ons en de heiligen, dat wil zeggen tussen ons en de mensen die de volheid van het leven hebben bereikt, deze band van gebed ervaren we hier al, in het aardse leven. We bidden voor elkaar, we vragen gebed en bieden gebeden aan… De eerste manier om voor iemand te bidden, is door met God over hem of haar te praten. Als we dit vaak, elke dag doen, sluit ons hart zich niet, het blijft openstaan voor de broeders en zusters.
Bidden voor anderen is de eerste manier om van hen te houden en drijft ons tot concrete nabijheid. Zelfs in tijden van conflict is het bidden voor de persoon met wie ik in conflict ben, een manier om het conflict op te lossen, het te verzachten. En er verandert iets met het gebed. Het eerste dat verandert is mijn hart, mijn houding. De Heer verandert het om een ontmoeting mogelijk te maken, een nieuwe ontmoeting, en om te voorkomen dat het conflict een eindeloze oorlog wordt.
De eerste manier om een tijd van nood het hoofd te bieden, is door de broeders en zusters, vooral de heiligen, te vragen voor ons te bidden. De naam die we bij de doop hebben ontvangen is geen etiket of versiering! Het is gewoonlijk de naam van de Maagd, van een heilige, die op niets anders wacht dan ons een handje te helpen in het leven, ons te helpen om van God de genaden te verkrijgen die we het meest nodig hebben.
Als de beproevingen in ons leven niet te zwaar zijn geworden, als we nog steeds in staat zijn tot volharding, als we ondanks alles vol vertrouwen voorwaarts gaan, hebben we dit alles misschien meer te danken aan de voorspraak van vele heiligen, meer dan aan onze verdiensten.
Sommigen zijn in de hemel, anderen zijn pelgrims zoals wij, op aarde, die ons hebben beschermd en vergezeld omdat we allemaal weten dat er hier op aarde heilige mensen zijn, heilige mannen en vrouwen die in heiligheid leven.
Ze weten het niet, wij weten het ook niet. Maar er zijn heiligen, alledaagse heiligen, verborgen heiligen of zoals ik graag zeg de ‘heiligen naast de deur’, degenen die samen met ons leven, die met ons werken en een leven van heiligheid leiden.
Gezegend is dus Jezus Christus, de enige Redder van de wereld, samen met deze enorme waaier van heiligen die de aarde bevolken en die hun leven tot een lof van God hebben gemaakt.
Want zoals de heilige Basilius stelde: “De Geest is werkelijk de plaats van de heiligen en voor de Geest is de heilige een bijzonder geschikte verblijfplaats, want de heilige biedt zich aan om met God te wonen en hij wordt ook wel tempel van God genoemd” (Liber de Spiritu Sancto, 26, 62: PG 32, 184A; vgl. CKK 2684). (Vertaling Francesco Paloni)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
