Tijdens de algemene audiëntie van 24 juni legt paus Franciscus uit hoe het voorbeeld van koning David ons leert om altijd in gesprek te gaan met God.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Op onze weg van catecheses over het gebed, ontmoeten we vandaag koning David. Als kind al uitverkoren door God, wordt hij aangewezen voor een unieke missie, die een centrale rol zal spelen in de geschiedenis van het volk van God en van ons geloof.

In de Evangeliën wordt Jezus meerdere malen ‘zoon van David’ genoemd; Hij wordt dan ook, net als hij, in Betlehem geboren. Uit de afstammelingen van David komt, zoals beloofd, de Messias voort: een Koning geheel naar Gods hart, in perfecte gehoorzaamheid aan de Vader, wiens handelen trouw zijn heilsplan uitvoert (vlg. Catechismus van de katholieke Kerk, 2579).

Een vriend van de wind

Het verhaal van David begint op de heuvels rondom Betlehem, waar hij de kudde hoedt van zijn vader Isaï. Hij is nog een jongen, de jongste van veel broers. Zo jong dat wanneer de profeet Samuel op verzoek van God op zoek gaat naar de nieuwe koning, het bijna lijkt alsof zijn vader zijn jongste zoon is vergeten (vlg. 1 Sam. 16,1-13).

Hij werkt in de buitenlucht: we zien hem als een vriend van de wind, van de geluiden van de natuur en de stralen van de zon. Hij heeft slechts één ding om zijn ziel te troosten: de citer. Op de lange eenzame dagen speelt en zingt hij graag voor God. Hij speelt ook met een katapult.

Op de eerste plaats een herder

David is dus op de eerste plaats een herder: een man die zorgt voor de dieren, die hen beschermt tegen alle gevaren, die voor hun voorziet. Als David volgens Gods wil moet zorgen voor zijn volk, doet hij niet veel anders dan eerst.

Daarom komt in de Bijbel het beeld van de herder regelmatig terug. Ook Jezus omschrijft zichzelf als “de Goede Herder” en zijn houding is anders dan die van een huurling; Hij offert zijn leven voor zijn schapen, Hij leidt hen en kent ieder van hen bij naam (vlg. Joh. 10,11-18).

David heeft veel geleerd van zijn eerste baan. Als de profeet Natan hem dan ook confronteert met zijn grootste zonde (vlg. 2 Sam. 12,1-15), begrijpt David meteen dat hij een slechte herder is geweest, dat hij een andere man zijn enige geliefde schaap heeft ontnomen, dat hij niet langer een nederige dienaar is, maar hongerig naar macht, een stroper die moordt en plundert.

Poëtische ziel

Een tweede kenmerk van Davids roeping, is zijn poëtische ziel. Door die kleine observatie begrijpen we dat David geen onbeschaafd man was, zoals vaak kan gebeuren met mensen die lang afgezonderd van de maatschappij leven. Maar hij is een gevoelig man die houdt van muziek en zang.

Zijn citer gaat overal met hem mee: soms om een loflied voor God aan te heffen (vlg. 2 Sam. 6,16), andere keren om een klacht uit te drukken of om zijn eigen zonden op te biechten (vlg. Ps. 51,3).

De wereld die zich voor zijn ogen ontvouwt, is geen statisch gegeven: door de kluwen van dingen heen, ontwaart zijn blik een groter mysterie. Het gebed ontstaat precies daar: in de overtuiging dat het leven niet iets is wat je zomaar overkomt, maar een ongelofelijk mysterie, dat ons brengt tot poëzie, muziek, dankbaarheid, lofzang, of tot klaagzang en smeekgebed.

Als een mens die poëtische dimensie niet bezit, als de poëzie onbreekt, wankelt zijn ziel. De traditie wil daarom dat David de grote auteur is van de psalmen. Die bevatten aan het begin vaak een expliciete verwijzing naar de koning van Israël, en aan de min of meer nobele gebeurtenissen in zijn leven.

Tegenstellingen

David heeft dus een droom: een goede herder zijn. Soms slaagt hij erin dat te bereiken, andere keren niet zo. Wat echter telt in de context van het heilsplan, is dat hij de vooraankondiging is van een andere Koning, van wie hij slechts de verkondiger en de voorafbeelding is.

Laten we naar David kijken, laten we aan hem denken. Heilige en zondaar, vervolgd en vervolger, slachtoffer en beul. Dat zijn tegenstellingen. David was dat allemaal tegelijk. En ook wij ervaren in ons leven vaak dat we tegengestelde eigenschappen hebben. In het drama van het leven van alle mensen is incoherent zijn vaak een zonde.

Het gebed is de rode draad

Er is maar een rode draad in Davids leven, dat alle gebeurtenissen met elkaar verbindt: zijn gebed. Dat is de stem die nooit dooft. De heilige David bidt, de zondige David bidt, de vervolgde David bidt, de vervolger David bidt, het slachtoffer David bidt. Ook de beul David bidt.

Dat is de rode draad in zijn leven. Een man van gebed. Dat is de stem die nooit dooft: of hij nu een lofzang of een klaagzang aanheft, het is altijd hetzelfde gebed. Alleen de toon verandert. Daardoor leert David ons om binnen te treden in de dialoog met God: bij vreugde en schuld, bij lief en leed, in vriendschap en ziekte. Alles kan gezegd worden tegen de ‘U’ die altijd naar ons luistert.

Nooit alleen

David, die de eenzaamheid heeft gekend, was in werkelijkheid nooit alleen! En dat is ten diepste de kracht van het gebed, voor iedereen die daar ruimte aan geeft in zijn leven. Het gebed maakt je edelmoedig, en David is edelmoedig omdat hij bidt. Als hij een beul is die bidt, heeft hij berouw en de edelmoedigheid keert dankzij het gebed terug.

Het gebed maakt ons edelmoedig. Het gebed verzekert je van een relatie met God, die de ware Reisgenoot is van de mens, te midden van de duizenden dingen in het leven, goede en slechte. Maar altijd het gebed. Dank U Heer. Ik ben bang Heer. Help mij Heer. Vergeef me Heer.

In Gods handen

Davids vertrouwen is zo groot, dat wanneer hij vervolgd wordt en moet vluchten, zich door niemand laat verdedigen: “Als mijn God me zo vernedert, zal Hij het weten.” Want de edelmoedigheid van het gebed geeft ons over aan Gods handen. Die handen verwond door liefde, de enige veilige handen die we hebben. (Vertaling Susanne Kurstjens)