Wellicht hebben velen van u nooit van haar gehoord: Antonia Brico, de eerste vrouwelijke dirigent ter wereld die succesvol voor internationaal vermaarde symfonieorkesten stond. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw welteverstaan, toen de klassieke muziekwereld een volstrekt ondoordringbaar mannenbolwerk was. De Nederlandse (!) Brico wist desondanks met extreme vastberadenheid haar doel te bereiken.
Hoe volstrekt bezeten Brico was van het dirigentschap, blijkt al uit de eerste scènes. Ze heeft een baantje in een concertzaal, ze moet bezoekers naar hun plek begeleiden. Maar tijdens een concert staat ze vol vuur mee te dirigeren voor de spiegel van het herentoilet en gaat ze met de partituur op schoot op een klapstoeltje achter de dirigent zitten, midden in de zaal.
De levensweg van Brico verloopt ook via een turbulent pad. Geboren in Rotterdam wordt ze jong afgestaan door haar moeder, met haar pleegouders emigreert ze naar Amerika en terwijl ze geld bij elkaar sprokkelt voor pianolessen vernielt haar stiefmoeder haar piano. En dan is er ook nog de keuze die ze moet maken tussen de liefde en de muziek.
Regisseur Maria Peters (Sonny Boy, Kruimeltje) besteedt veel aandacht aan al dit drama, terwijl de strijd van Brico om haar muzikale doel te bereiken interessant genoeg is. Ze benadert Willem Mengelberg, op dat moment dirigent van het Concertgebouworkest, voor lessen, rondt uiteindelijk in Berlijn haar dirigeeropleiding af en staat in 1930 als eerste vrouw voor het Berliner Philharmoniker.
Opzienbarend, want de tegenwerking is gigantisch. “Ik speel niet voor vrouwen die hun plaats niet weten”, zo stelt een violist bruut en een concertmanager mompelt: “Als ik mijn ogen sluit hoor ik niet eens dat er een vrouw dirigeert.”
Musicalactrice Christanne de Bruijn debuteert als Brico overtuigend op het witte doek. Jammer dat als haar geliefde voor een heerschap met een plastic glimlach is gekozen. Ook de vele lijntjes die ingezet en dus afgerond moeten worden doen afbreuk aan het totaal.
Toch is De dirigent uitermate boeiend, mede door zaken die anno nu nog altijd actueel zijn, zoals het glazen plafond en gelijke kansen voor vrouwen en mannen. Pas in 2017 werd in Nederland voor het eerst een vrouwelijke chef-dirigent benoemd en in de lijst van de vijftig beste dirigenten ter wereld staat geen enkele vrouw. Een lange weg…
Film: De dirigent (2018), Nederland, 137 min. Regie: Maria Peters, met o.a. Christanne de Bruijn, Annet Malherbe en Gijs Scholten van Aschat.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
