Het regeerakkoord voor de komende vier jaar stemt wat het ongeboren leven betreft tot dankbaarheid. Maar er zijn ook ontwikkelingen die blijvend aandacht vragen.
In elk geval stimuleert het nieuwe regeerakkoord om het debat over medisch-ethische onderwerpen te intensiveren. Dit is vooral nodig vanuit de overtuiging dat het ongeboren leven beschermwaardig is.
Het is positief dat de coalitie 53 miljoen euro beschikbaar stelt voor preventie en ondersteuning bij onbedoelde (tiener-) zwangerschappen: 15 miljoen per jaar tijdens deze kabinetsperiode en 8 miljoen structureel. Dat is zes keer zo veel als in 2017.
De verhoging van deze financiering is geweldig nieuws. Door goede preventie kunnen onbedoelde zwangerschappen – en daarmee ook abortussen – voorkomen worden. Meer geld voor ondersteuning vergroot de mogelijkheden om onbedoeld zwangere vrouwen aan te moedigen te kiezen voor een leven met hun kind. Een organisatie als Siriz kan door deze inzet van het kabinet hun expertise (blijven) inzetten.
Het regeerakkoord meldt dat de agenda voor deze preventie en ondersteuning nog blanco is. De regering wil deze opstellen met inschakeling van “een brede coalitie van veldpartijen.” Het is goed dat het nieuwe kabinet luistert naar de vragen, uitdagingen, problemen en kansen die in het veld worden ervaren.
Een aanbeveling voor deze agenda is door een aantal organisaties al gedaan met het verzoek om investering op vijf thema’s: 1. Preventie van onbedoelde/ongewenste zwangerschap, 2. Individuele keuzevoorlichting en ondersteuning bij onbedoelde zwangerschap, 3. Abortus, nazorg en recidive, 4. Ondersteuning en zorg bij (zeer) jong ouderschap en 5. Een hiervoor benodigde kennisinfrastructuur.
Een andere positieve ontwikkeling die een dag na de presentatie van het regeerakkoord bekend werd, is dat de abortuspil toch niet beschikbaar wordt gesteld via de huisarts. Hoewel er niet alleen negatieve kanten aan zitten, is het positief te duiden omdat er vooral een drempelverlagende werking viel te vrezen.
De wet voor het kweken van embryo’s voor onderzoeksdoeleinden wordt niet verruimd. Nadat het regeerakkoord wat voordelen opsomt, wordt een verruiming van de huidige regelgeving op dit gebied een “zeer fundamentele kwestie” genoemd. Het kabinet zal deze brede ethische en maatschappelijke discussie stimuleren en zal tegelijkertijd inzetten op alternatieven.
Voor wie de beschermwaardigheid van het ongeboren leven hoog in het vaandel heeft staan, is dit een welkom geluid.
Verder zet het kabinetsbeleid in op onderzoek naar de mogelijkheid specifieke stamcellen te gebruiken ter voorkoming van ernstige erfelijke ziekten. Het kabinet stelt hiervoor extra middelen beschikbaar. Het doel is ambitieus: een leidende rol spelen in het internationale wetenschappelijk veld op dit gebied.
Het gebruik van deze stamcellen (geïnduceerde pluripotente stamcellen, iPS) is niet zo ethisch beladen als zogeheten humane embryonale stamcellen die afkomstig zijn van menselijke embryo’s. Professor Henk Jochemsen heeft er in diverse publicaties al op gewezen dat het gebruik van iPS-cellen grondig onderzocht moet worden op effectiviteit en veiligheid, bijvoorbeeld het risico van tumorvorming.
Het fenomeen stamcelonderzoek geeft veel mensen een gevoel van onbehagen. Het is geweldig wanneer ernstige erfelijke aandoeningen voorkomen kunnen worden. Maar wanneer we hiervoor moeten sleutelen aan stamcellen met een dubieuze herkomst, gaat dat velen te ver. Waarom op dit punt ook geen brede ethische, maatschappelijk discussie? Op het gebied van stamcelonderzoek mag het debat in Nederland wel wat steviger gevoerd gaan worden. Het laatste woord kan hierover nog niet gezegd zijn.
Zorgelijk is het standpunt van de nieuwe regering dat ouders de mogelijkheid krijgen om bij geslachtsspecifieke aandoeningen te kiezen of ze een jongen of meisje geboren laten worden. Dat staat haaks op een dankbaar aanvaarden van een geschonken leven. Hoe voorkomen we dat deze ontwikkeling zich doorzet en embryo’s ook op andere criteria worden beoordeeld?
De VBOK pakt de handschoen voor een brede en maatschappelijke discussie graag op. Gedreven door de visie dat elk ongeboren leven waardevol, kwetsbaar en daarom beschermwaardig is, zal het debat op medisch-ethische thema’s geïntensiveerd moeten worden. Met dank aan het nieuwe regeerakkoord is de tijd er rijp voor.
Embryo’s zijn niet om te kweken of te selecteren. Embryo’s zijn mensen om te koesteren.
Arthur Alderliesten is directeur van de Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind (VBOK), www.vbok.nl.
