Er gaat veel mis in het onderwijs, lezen en zien we voortdurend in de media. Maar juist dan kunnen we als katholieken een cruciale opbouwende rol spelen.

De Onderwijsinspectie publiceerde onlangs haar jaarlijkse rapport De Staat van het Onderwijs. De toon was alarmerend: “De prestaties op taal, rekenen en burgerschap dalen.” Tegelijkertijd vonden in het zuiden van het land leerkrachtstakingen plaats.

Bijna wekelijks lezen we in de media dat het op de een of andere manier niet goed gaat met het onderwijs: resultaten blijven achter, de werkdruk is te hoog, het salaris is te laag. En de status van het vak daalt nog verder door de griezelige herkenbaarheid van een tv-serie als De Luizenmoeder. Er is sprake van een onderwijscrisis.

Constante spagaat

Als onderwijsadviseur herken ik de crisis, ook al gaat er ook erg veel goed. Ik merk dat leerkrachten zich in een constante spagaat bevinden. Ik wil kort ingaan op de aard van deze spagaat en suggesties doen voor een andere houding. Een houding die ­begint bij onszelf.

De samenleving geeft voortdurend prikkels die van invloed zijn op de school. Elk maatschappelijk probleem, van obesitas tot de economie, wordt op het bord van onderwijs gelegd. Van mensen in de kroeg tot en met de politiek heeft iedereen een mening over onderwijs. En deze opinies worden vaak (te) snel vertaald naar onderwijsbeleid.

We creëren hiermee eisen voor het onderwijs die onmogelijk te realiseren zijn. Een oplossing zou wat mij betreft liggen in het stroomlijnen van beleid: schoolleiders moeten het lef én de mogelijkheid hebben om keuzes te maken. En kiezen impliceert dan ook dat de overheid en schoolleiding aan leerkrachten de mogelijkheid bieden dit beleid te kunnen uitvoeren. Denk daarbij aan tijd, geld en ­ondersteuning.

Wat is goed onderwijs?

Daarbij zijn we de richting kwijt. De uitspraak ‘Het gaat niet goed’ lijkt er vanuit te gaan dat we precies weten wat goed onderwijs is. Maar streeft goed onderwijs een betere economie na, individuele ontplooiing, gezondheid of geluk?

Deze idealen bestaan vaak samen binnen de school, maar sommige ervan staan op gespannen voet met ­elkaar. Niemand lijkt het juiste antwoord te hebben, en ­relativisme en versnippering zijn het gevolg. De oplossing ligt wat mij betreft in het centraal stellen van dit doel: het opvoeden van personen die in alles wat zij doen het goede en het ware nastreven. En dat kun je leren door alle schoolse vakken heen.

Wie staat op en biedt de leerkrachten het perspectief dat de maatschappij niet biedt?

Zo doen we het goed

Leerkrachten doen, zonder het te willen, kinderen tekort. Leerkrachten willen elk kind de aandacht geven die het nodig heeft. Tegelijkertijd hebben zij te maken met vaak complexe en te grote groepen kinderen. Als gevolg daarvan ervaren zowel leerkrachten als ouders, om nog maar niet te spreken van de kinderen, veel stress. Hoe krijgt een leerkracht zijn prachtige idealen voor elkaar in de dagelijkse praktijk?

Een voorbeeld daarvan zie je op de vorig jaar gestarte Misha de Vriesschool in Rosmalen: dat wat we kinderen willen meegeven, is iets waarvan we zelf hebben ervaren dat het de moeite waard is. Wanneer we kinderen leren rekenen, spellen of met ­elkaar spelen, is dat omdat we kinderen helpen om een werkelijkheid en betekenis te ontdekken die de moeite waard zijn.

Wederom ligt hier ook een rol voor overheid en schoolleiding om dit te faciliteren: het is nodig dat leerkrachten structureel de tijd krijgen om hun onderwijs te ontwikkelen. Dat kan doordat leerkrachten zelf of met elkaar tijd nemen om na te gaan of ze hun idealen waar kunnen maken. Zo kunnen zij gezamenlijk zeggen: “Als we het zo doen, doen we het goed!”

Onze rol

Welke rol is er ten slotte voor onszelf weggelegd? Als katholieken, volgelingen van Onze-Lieve-Heer, is onze belangrijkste rol niet het veroordelen van het onderwijs zoals het is, maar het juist van inspiratie te voorzien. Vanuit het perspectief van Christus hebben we niet geleerd om beter te rekenen, maar wel om het (reken)onderwijs in een ander perspectief te plaatsen.

Vergeet de liefde niet

Het is een grote verleiding om te zien wat er allemaal fout gaat en ons negatief te uiten. Maar ik denk echt dat 95% van de leerkrachten het beste met onze kinderen voorheeft. Zij hebben mensen nodig die hun vertrouwen uitspreken, inspireren en waar mogelijk het beste in leerkrachten en onze kinderen naar boven halen. Ook als we het niet eens zijn met onze leerkrachten: vergeet in je feedback de liefde niet.

Pieter Gerrits is onderwijsadviseur bij De Onderwijsontwikkelaar. Hij is vader van vier kinderen. Zie www.deonderwijsontwikkelaar.nl.