Maar een klein deel van de christelijke klimaatactivisten is katholiek, ontdekte Chiel de Groot (26) tijdens zijn masteronderzoek. Dat is opvallend, zeker omdat gelovig klimaatactivisme sterk door bronnen als de ‘klimaatencycliek’ Laudato si’ geïnspireerd wordt: “Die komt overal terug.”

Vorige week werd de A12 bij Den Haag dagenlang geblokkeerd door klimaatdemonstranten. Zij sloten de snelweg af uit protest tegen financiële voordelen voor de fossiele industrie. De organisatie was in handen van actiegroep Extinction Rebellion, maar ook andere groepen waren aangesloten, waaronder Christian Climate Action.

Naast aanwezigheid op het asfalt waren er ook andere wijzen waarop christenen met klimaatzorgen zich uitdrukten. Zo was er in de protestantse Christus Triumfatorkerk in Den Haag op zaterdagochtend 9 september een ‘klimaatviering’. Ongeveer vierhonderd gelovigen kwamen daar samen om te bidden voor de schepping.

‘Oververtegenwoordigd’

Chiel de Groot (26), die onlangs de master Theology and Religion aan de Vrije Universiteit in Amsterdam afrondde, heeft onderzoek gedaan naar de theologische achtergronden en beweegredenen van christenen en christelijke organisaties die zich met het klimaat bezighouden. Dat deed hij in zijn masterscriptie Christian Climate Campaigning in the Netherlands, waarmee hij op 31 augustus afstudeerde.

De Groot koos voor dat onderwerp omdat hij “sowieso geïnteresseerd was” in christelijke klimaatactivisten. “Ik sympathiseer daar ook mee. Ze vallen ook op: ze zijn een best groot deel van de demonstranten en mogelijk zelfs ‘oververtegenwoordigd’ bij Extinction Rebellion.” Bij de supportdemonstratie, waar hij zelf aanwezig was, kwam hij verschillende christenen tegen.

Daarnaast wilde vanuit “een soort cynisme” onderzoeken waarom christelijke klimaatgroepen zich op het geloof baseren. “Is het niet een beetje verzuild, of een makkelijke manier om christenen te betrekken, die inhoudelijk gezien net zo makkelijk bij een andere groep hadden kunnen horen?” legt hij uit. “Ik was dus ook benieuwd naar de christelijkheid van klimaatactivisten: is dat een soort ‘gelegenheidsgelovigheid’, of echt een hoofdingrediënt van hun activisme?”

‘Accentverschillen’

Hij kwam er onder meer achter dat christenen niet meer of minder met het klimaat bezig zijn dan andere mensen. “Er zijn een paar accentverschillen – christenen zijn bijvoorbeeld minder geneigd hun kinderwens aan te passen voor het klimaat – maar hoofdzaak is dat je heel klimaatsceptische én heel klimaatactivistische christenen hebt, net al dat je hele sceptische en hele groene niet-christenen hebt.”

De Groot keek voor zijn onderzoek naar enkele grote groene christelijke organisaties, zoals Groene Kerken, de Laudato Si’ Alliantie en Micha Nederland, om te kijken op welke theologische bronnen het christelijke klimaatdenken gebaseerd is. Hij ontdekte dat Laudato si’, de ‘klimaatencycliek’ die paus Franciscus in 2015 schreef, “op veel plekken terugkomt”, ook bij protestantse organisaties.

Verbazende uitkomst

Laudato si’ blijkt alomtegenwoordig, maar katholieke klimaatactivisten zijn dat een stuk minder. Als onderdeel van zijn scriptie hield De Groot een enquête onder tachtig mensen uit het netwerk van Christian Climate Action. Slechts een tiental van hen bleek katholiek te zijn: andere christelijke stromingen waren veel sterker vertegenwoordigd.

Die uitkomst verbaasde De Groot: “Je hebt tenslotte een behoorlijk aantal groene katholieken en ook de encycliek Laudato si’, waarvan je zou denken dat die inspirerend is.” Waarom er maar zo weinig katholieke klimaatactivisten zijn, kan hij niet met zekerheid zeggen, omdat hij daar geen onderzoek naar heeft gedaan.

Wel oppert hij enkele mogelijkheden: “Het zou kunnen dat het aantal maatschappelijk geëngageerde katholieken die dat ook specifiek vanuit hun geloof doen gewoon kleiner is dan het aantal protestanten. Een andere verklaring is dat katholieken misschien niet zo groen zijn, of niet zo activistisch.”

Moeite met rentmeesterschap

De katholieke activisten die De Groot wel heeft gevonden, blijken vaak wel specifiek in het geloof een basis te vinden voor hun activisme. “De manier waarop we met de aarde omgaan is niet te rijmen met het christelijk geloof”, aldus een respondent. “Wij hebben de plicht om de schepping zo goed mogelijk door te geven aan volgende generaties”, schrijft een ander.

Opvallend is ook dat vrij veel katholieke respondenten moeite hebben met het concept van rentmeesterschap: het idee dat de mens de schepping van God in beheer heeft gekregen. “Rentmeesterschap is lastig”, laat een van de respondenten weten. “De rentmeester staat boven [de schepping]. Ik denk dat we naar samenleven toe moeten.”