De namen en daden van de grootste verzetshelden tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn bij veel mensen bekend. Ze kwamen in het nieuws, er werden boeken over geschreven en films over gemaakt. Maar er waren ook ‘gewone’, haast onzichtbare mensen, die stil verzet pleegden.
Misschien minder opvallend, maar net zo goed heldhaftig en met gevaar voor eigen leven. Zoals het Duitse arbeidersechtpaar Otto en Anna Quangel, dat centraal staat in Alone in Berlin.
Nadat hun enige zoon aan het Franse front is gestorven, ontwikkelen ze een grote afkeer tegen Hitler en zijn naziregime. Vanuit woede en wanhoop beginnen ze hun eigen uitzonderlijke, vredige vorm van verzet.
Ze gaan ansichtkaarten schrijven waarop ze met opruiende teksten Hitler aanvallen en laten deze achter op publieke plekken in hun stad Berlijn. ‘De Führer vermoordt jouw zoon ook.’ ‘Hitlers oorlog is de dood.’ ‘Sluit geen vrede met duivel Hitler.’ Het echtpaar Quangel roept op de kaarten door te geven. “Het zijn teksten die de waarheid zeggen”, zo stelt Otto. “Ze werken als zand in een machine. De motor gaat ervan sputteren.”
In totaal schrijven Otto en Anna tussen 1940 en 1943 bijna driehonderd kaarten. Op deze daad staat de doodstraf. Er volgt een enorme klopjacht onder leiding van een Gestapo-inspecteur, die weer onder druk wordt gezet door de SS. De Quangels gaan door, gesterkt door elkaar en door de herinnering aan hun zoon.
Alone in Berlin is een waargebeurd verhaal, gebaseerd op het boek Jeder stirbt für sich allein van Hans Fallada, dat in 1947 verscheen en in Duitsland een klassieker werd. Zowel het boek als de film benadrukt dat ook gewone Duitse burgers leden onder de wandaden van Hitler en dat het voor hen complex was om in verzet te komen. Buren hielden je in de gaten, overal waren ogen.
Steracteurs Brendan Gleeson en Emma Thompson spelen het echtpaar Quangel ingetogen, vastberaden en daarmee volstrekt overtuigend. Wat enorme afbreuk doet aan de geloofwaardigheid is het Engels met wankel Duits accent, dat gedurende de hele film wordt gesproken. Voor iedereen die zich daar niet te veel aan stoort, kan Alone in Berlin een indrukwekkend verhaal zijn over een veelal onbekende maar belangwekkende verzetsdaad.
Film: Alone in Berlin (2016), Groot-Brittannië, 103 min. Regie: Vincent Perez, met o.a. Brendan Gleeson, Emma Thompson en Daniel Brühl.
