Adrian Plass zou je kunnen omschrijven als de hofnar van een zelfverzekerde, christelijke wereld die vol is van zichzelf. Hij deelt steken uit, houdt een spiegel voor. Durft te lachen om de nieuwe kleren van de keizer die niet meer dan een adamskostuum blijken te zijn.
In enkele delen van een fictieve autobiografie wist hij in de jaren negentig van de vorige eeuw al zijn frustraties over maniertjes en vormen te uiten, terwijl daaronder een diepe liefde voor God en de Kerk zichtbaar werd.
Het puinruimen – afstand doen van een gelovige buitenkant die een gelovige binnenkant alleen maar in de weg staat – komt in zijn nieuwste boek ook weer uitgebreid aan de orde. De Schaduwdokter is een roman en volgens Plass zelf “waarschijnlijk het moeilijkste dat ik ooit heb geschreven”.
Die verzuchting is wel te begrijpen op basis van het verhaal dat Plass zijn lezers voorlegt. Hij probeert met pastorale fijnzinnigheid christelijke platitudes te omzeilen. Jack komt via zijn oma in contact met De Schaduwdokter, een mysterieuze man die op onverwachte momenten in mensenlevens op kan duiken. Bij Jack doet hij dat als deze wegzinkt in een depressie.
Het christelijk geloof dat hij zo enthousiast omarmd heeft, maakte hem eerder hypocriet dan een beter mens. Verwoede pogingen om de ongerijmdheid van het leven op noemer te brengen met een goede God, maken dat hij dingen zegt die hij eigenlijk niet gelooft.
In het contact met ‘Dok’, zoals hij De Schaduwdokter mag noemen, blijkt dat deze wars is van zulke oppervlakkige manieren iets van het leven te maken. In een afgelegen huis in het bos raakt Jack met hem in gesprek en brokkelt langzaam de façade af.
Wat ook meehelpt, is dat Dok Jack vraagt zijn protegé te worden. Hij mag mee als Dok het gesprek aangaat met andere worstelende mensen: een lesbische vrouw, een man die is vreemdgegaan. Dok is veel minder geïnteresseerd in de moraal die deze mensen tentoonspreiden, maar des te meer in het achterliggende verhaal.
Plass schrijft geen literatuur. Zijn metaforen hebben regelmatig iets onbeholpens, maar misschien is dat juist ook wel de charme. Wat hij tegelijkertijd briljant doet, is een verhaal vertellen dat onder de huid kruipt. Het prikkelt en houdt inderdaad een spiegel voor.
Ik vroeg me regelmatig af hoe ik zou reageren in Jacks plaats. Meer nog dan een hofnar is Plass wellicht een dokter. De pijnlijke plekken van het leven als gelovige maakt hij zichtbaar, hij prikt er waar nodig zacht in, maar bovenal smeert hij er een zalf op die verkoelt en geneest.
Adrian Plass, De Schaduwdokter. Uitg. Plateau, 200 pp., hc., € 19,95, ISBN 978 90 5804 137 1
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
