Tijdens de algemene audiëntie van 4 mei sprak paus Franciscus over het verloren schaap (vlg. Lc. 15,1-7).
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
We kennen allemaal wel het beeld van de Goede Herder die op zijn schouders het verloren schaap draagt. Sinds het begin wordt met dit beeld verwezen naar de zorg van Jezus voor de zondaars en naar de barmhartigheid van God die zich er niet bij neerlegt, als Hij iemand verliest.
Jezus vertelt de parabel om ons te laten begrijpen dat zijn nabijheid tot de zondaars niet moet schandaliseren, maar integendeel bij ons allemaal een serieuze overweging moet uitlokken over de manier waarop wij ons geloof beleven.
In het verhaal zien we aan de ene kant de zondaars die naar Jezus komen om naar Hem te luisteren en aan de andere kant de wetgeleerden, de schriftgeleerden die afstand van Hem nemen om zijn gedrag. Zij nemen afstand van hem omdat Jezus omgaat met zondaars. Dat waren trotse, hoogmoedige mensen, die zichzelf rechtvaardig achtten.
In onze parabel draait het om drie personages: de herder, het verloren schaap en de rest van de kudde. De enige handelende persoon is echter alleen de herder, niet de schapen. De herder is dus de enige echte hoofdpersoon, en alles hangt van hem af. De parabel begint met een vraag: “Als een van u honderd schapen heeft en er één van verliest, laat hij dan niet de negenennegentig andere schapen in de eenzaamheid achter om op zoek te gaan naar het verloren schaap, totdat hij het vindt?” (v.4).
Het gaat hier om een paradox die je zou doen twijfelen aan het handelen van de herder: is het wijs om de negenennegentig alleen te laten omwille van één enkel schaap? En erger nog, niet in de schaapskooi maar in de woestijn? Volgens de traditie van de Bijbel is de woestijn een plaats des doods, waar het moeilijk is voedsel en water te vinden, zonder schuilplaats en overgeleverd aan wilde dieren en struikrovers. Wat kunnen negenennegentig weerloze schapen doen?
De paradox gaat echter verder met te vertellen dat de herder, als hij het schaap heeft teruggevonden, het “vol blijdschap op zijn schouders” neemt, en “thuisgekomen roept hij zijn vrienden en buren en zegt hun: ‘Deel in mijn blijdschap want ik heb mijn verloren schaap weer teruggevonden’” (v.5-6).
Het lijkt er dus op dat de herder niet de woestijn intrekt om de hele kudde terug te vinden! Door zijn focus op dat ene schaap lijkt het alsof Hij de negenennegentig andere is vergeten.
Maar in werkelijkheid is dat niet zo. De les die Jezus ons wil leren, is echter dat geen enkel schaap verloren kan lopen. De Heer kan zich niet neerleggen bij het feit dat ook maar één persoon verloren zou gaan.
God handelt zoals een vader die op zoek gaat naar zijn verloren kinderen om dan met iedereen feest te vieren omdat hij ze heeft teruggevonden. Dat is een onstuitbaar verlangen: zelfs negenennegentig schapen kunnen de herder niet stoppen en hem opgesloten houden in de schaapstal.
Hij zou als volgt kunnen redeneren: “Ik maak de balans op: ik heb er negenennegentig, ik heb er één verloren, maar dat is geen groot verlies”. Maar hij gaat, integendeel, op zoek naar dat éne schaap, want elk schaap is heel belangrijk voor hem, en dat schaap is het meest behoeftig, het meest verlaten, het meest uitgesloten; en hij gaat het zoeken.
We zijn allemaal gewaarschuwd: de barmhartigheid voor de zondaars, dat is de manier waarop God optreedt en Hij is absoluut trouw aan die barmhartigheid: niets en niemand kan hem afhouden van zijn wil om te redden. God kent onze huidige wegwerpcultuur niet, daar heeft God niets mee te maken. God wijst niemand af; God bemint iedereen, zoekt iedereen: één voor één! Hij kent die uitdrukking niet: “mensen uitsluiten”, want Hij is één en al liefde en één en al barmhartigheid.
De kudde van de Heer is altijd onderweg: zij bezit de Heer niet, wij kunnen ons niet de illusie maken, dat wij Hem in onze plannen en onze strategieën kunnen opsluiten. De herder kan worden gevonden, waar het verloren schaap zich bevindt. We kunnen de Heer dus vinden waar Hij ons wil ontmoeten, niet waar wij denken Hem te kunnen vinden!
Op geen enkele andere manier kan de kudde zich weer opnieuw samenstellen, tenzij langs de weg die de barmhartigheid van de herder heeft gebaand. Terwijl hij op zoek gaat naar het verloren schaap, roept hij de andere negenennegentig op de kudde opnieuw samen te stellen. Dan zal niet alleen het schaap dat op de schouders wordt gedragen, maar de hele kudde de herder volgen naar zijn huis om feest te vieren met “vrienden en buren”.
We moeten vaak over deze parabel nadenken, want in de christelijke gemeenschap is er altijd iemand die ontbreekt en die is weggegaan en een lege plaats heeft achtergelaten. Soms is dat om moedeloos van te worden en brengt ons ertoe te denken dat het een onvermijdelijk verlies is, een ziekte zonder medicijn. Dan lopen we het gevaar dat we ons opsluiten in onze schaapskooi, waar het niet zal ruiken naar schapen, maar waar het stinkt naar opgeslotenheid!
En de christenen? Wij moeten niet gesloten zijn, want dan stinken we naar dingen die nooit buiten komen. We moeten de deuren open gooien en ons niet opsluiten in onszelf, in kleine geloofsgemeenschappen, in de parochies, waarbij we onszelf als de ‘goeden’ bestempelen. Dat gebeurt als het ontbreekt aan de missionaire impuls, die ons ertoe aanzet anderen te ontmoeten.
In de visie van Jezus zijn er geen schapen die definitief verloren zijn, maar alleen schapen die teruggevonden zullen worden. Dat moeten we goed begrijpen: voor God is niemand definitief verloren. Nooit! Tot het allerlaatste moment zoekt God ons. Denk maar aan de goede moordenaar; maar alleen in de visie van Jezus is niemand definitief verloren.
Het vooruitzicht is dan ook heel dynamisch, open, stimulerend en creatief. Het zet ons ertoe aan om op zoek te gaan en op zoek te gaan, om de weg van de broederschap te bewandelen. Geen enkele afstand kan de herder ver weg houden; en geen enkele kudde kan een broeder weigeren op te nemen.
Vinden wie verloren is, is de vreugde van de herder en van God, maar ook de vreugde van de hele kudde! Wij zijn allemaal door de barmhartigheid van de Heer teruggevonden en verzamelde schapen, geroepen om de hele kudde rond hem te verzamelen! (Vert. BR)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
