Deze geschiedenis van het katholicisme in Europa begint bij Alexander de Grote. Opmerkelijk, maar terecht. De wortels ervan liggen in het geloof van de joden zoals dat in de tijd van Alexander vorm had gekregen.
Bovendien beoogden de auteurs niet een geschiedenis van het ‘instituut Kerk’ te schrijven. Het is hun bedoeling, zo zeggen ze in hun inleiding, “de bronnen van waarden of overtuigingen te belichten, die wij vandaag in Europa ‘christelijk’ noemen”. Geen uitvoerige beschrijvingen dus van de handel en wandel van pausen, van de ontwikkeling van het bestuur en van de ambten of van de liturgie, maar vooral een ideeëngeschiedenis.
De auteurs laten zien dat de waarden die het huidige Europa koestert geworteld zijn in het christendom. Ze zijn weliswaar ‘losgezongen’ van hun christelijke bronnen, maar daarom kun je nog niet ontkennen dat het Europese erfgoed onmiskenbaar christelijk is.
Alle drie de schrijvers zijn verbonden aan Tilburg University, en het boek is gebaseerd op de colleges die ze daar geven. Het is dan ook een zeer gedegen handboek met een hoge informatiedichtheid, maar tegelijkertijd helder geformuleerd.
De auteurs plaatsen hun boek – terecht – in een Nederlandse traditie van kerkhistorische handboeken vanaf het begin van de twintigste eeuw met namen als (de latere kardinaal) De Jong, Post en Rogier. Een voortzetting van een traditie, maar dan wel vanuit het perspectief van de 21e eeuw.
Dat betekent in de eerste plaats dat het mogelijk is om met wat meer afstand te kijken naar de geschiedenis van de twintigste eeuw, tot en met 1965, het jaar waarin het Tweede Vaticaans Concilie werd afgesloten.
Dat betekent ook dat de geschiedenis vanuit een ander perspectief wordt bezien. De positie van het katholicisme en van religie in het algemeen is fundamenteel veranderd. Kerk en geloof zijn niet langer meer als vanzelfsprekend bepalend voor het doen en denken van de Europeanen. Sterker nog, ze lijken irrelevant en bespottelijk.
De auteurs citeren in dit verband cabaretier Maarten van Roosendaal: “Laat je baard staan, zet een vreemde muts op.” Maar ze tonen overtuigend aan dat het niet om de vorm, maar om de inhoud van het geloof gaat. Die bepaalt nog steeds de waarden die Europa koestert en houdt dus oneindig veel meer in dan het opzetten van een muts – of desnoods een vergiet.
Karim Schelkens, Paul van Geest en Joep van Gennip, Het katholicisme in Europa. Een geschiedenis. Uitg. Boom, 340 pp., hb., € 34,90, ISBN 978 9024 4241 84
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
