De hoogste soennitische geestelijke, sjeik Ahmed al-Tayeb, ontkent dat er in het Midden-Oosten sprake is van christenvervolging.

Herstelde relaties

Het interview volgde op de topontmoeting, afgelopen maandag, tussen Al-Tayeb en paus Franciscus in het Vaticaan. Daarmee werden de relaties hersteld die door de groot-imam van de Al-Azharuniversiteit in Caïro in 2011 werden verbroken.

Interne zaken

Aanleiding was destijd de herhaalde oproep van paus Benedictus XVI aan staten om religieuze minderheden adequaat te beschermen en hun godsdienstvrijheid te garanderen. De paus had onder meer de situatie van de Koptische christenen in Egypte genoemd die een golf van geweld te verduren hadden waarbij tientallen doden en gewonden vielen.
De kritiek van de paus werd als “inmenging in interne zaken” afgedaan en vormde voor de Al-Ahzar reden om de gesprekken met het Vaticaan af te breken.

Verkeerd begrepen

In het interview na afloop van de in hartelijke sfeer verlopen ontmoeting met paus Franciscus veroordeelt Al-Tayeb terreur en bloedvergieten in naam van religie en ontkent hij enige relatie met de islam. “Ja, terreur bestaat, maar de islam heeft er niets mee te maken. (…) Zij die moslims vermoorden en die christenen vermoorden hebben de teksten van de islam bewust of onwetend verkeerd begrepen”, aldus Al-Tayeb.

Geen christenvervolging

“Ik zou willen zeggen dat de zaak niet moet worden voorgesteld als vervolging van christenen in het Oosten. Maar er zijn in tegendeel meer moslims slachtoffer dan christenen en wij lijden allemaal onder deze catastrofe.” En hij vervolgde: “Wij moeten religies niet de schuld geven vanwege de afwijkingen van enkele van hun volgelingen, omdat in iedere godsdienst er een afwijkende richting bestaat die de vlag van religie hijst om te moorden in haar naam.”

Gelooft hij het zelf?

De uitspraak van Al-Tayeb ontlokt de Amerikaanse vaticanist John Allen de vraag of deze “werkelijk gelooft” dat er geen “specifiek antichristelijke trek is bij vele varianten van islamitisch radicalisme”? “Bijvoorbeeld in de meer militante kringen van de Moslimbroederschap in zijn eigen Egypte, waar Kopten routinematig klagen over intimidatie, geweld en discriminatie?”

Volkerenmoord

Allen vraagt zich af of de uitspraak van Al-Tayeb wel “plausibel” is nu vele internationale instellingen, waaronder het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken erkend hebben dat er sprake is van “volkerenmoord op christenen”. De internationaal vermaarde vaticanist heeft zich de laatste jaren verdiept in het fenomeen christenvervolging en publiceerde er een boek over.

Slachtoffers

Statistisch klopt het dat de meeste slachtoffers van islamitisch geweld andere moslims zijn, aldus Allen. “Vooral omdat in de gebieden waar het voorkomt er meer moslims wonen dan wie dan ook. Wanneer militanten willekeurige aanslagen plegen is de kans groot dat moslims oververtegenwoordigd zijn onder de slachtoffers.”
“Als Al-Tayeb bedoelt te zeggen dat christenen en gematigde moslims feitelijk in hetzelfde schuitje zitten dan is dat niet meer dan een letterlijke beschrijving van de situatie.”

Ontkenning

Aan de andere kant kan Al-Tayebs commentaar ook verstaan worden als ontkenning van een specifieke dreiging voor christenen in het Midden-Oosten en een waarschuwing dat het niet bevorderlijk is voor de zaak van vrede en begrip om te suggereren dat die er wel is, aldus Allen.
“Als het zo zit heeft paus Franciscus enigszins een dilemma”, concludeert de vaticanist.

Dominante stromingen

De Egyptische jezuiet en islamexpert Samir Khalil Samir SJ heeft er herhaaldelijk op gewezen dat binnen de islam een strijd woedt tussen verschillende stromingen. Het wahabisme en salafisme preken geweld en onderdrukking en worden met name vanuit Saoedi Arabie en Qatar gefinancierd. In een recente analyse wijst Samir erop dat deze opvatting ook in het curriculum van de Al-Azhar voorkomt omdat Saoedi Arabie een van de belangrijkste financiers is.