Het reisprogramma laat het al doorschemeren: het bezoek van paus Franciscus aan de Baltische Staten heeft een sterk oecumenisch accent.
Paus Franciscus begint vandaag met een vierdaags bezoek aan Litouwen, Letland en Estland, de Baltische Staten. De aan elkaar grenzende landen hebben een vergelijkbare geschiedenis.
Ze werden na de Eerste Wereldoorlog onafhankelijk en gingen jarenlang (1940-1991) gebukt onder het communistische Sovjetregime. Maar terwijl Litouwen een grote katholieke meerderheid heeft, heeft het lutheranisme in Letland en Estland de overhand.
Het pausbezoek valt samen met het honderdjarig onafhankelijkheidsjubileum van de drie republieken. Verschillende media zinspeelden op een politieke statement van het Vaticaan. Dat heeft van oudsher altijd achter de onafhankelijkheid van de landen gestaan en de inlijving door de Sovjet-Unie nooit erkend.
Volgens de aartsbisschop van Riga, mgr. Zbignev Stankevičs, is het toeval dat de paus juist dit jaar het gebied bezoekt. De Letse aartsbisschop vertelt dat bij de planning van het pausbezoek vooral gekeken is naar het 25-jarig jubileum van het pausbezoek van Johannes Paulus II.
“Voor Franciscus is dat de belangrijkste datum. We hebben geluk met de timing, onze politici zijn uiteraard blij met dit toeval. Het Vaticaan heeft de onafhankelijkheid van onze landen altijd gesteund.”
Volgens Stankevičs kampt Letland met het probleem van emigratie. “We hebben de laatste 25 jaar een derde van onze inwoners verloren. Aan het einde van de communistische onderdrukking woonden er 2,7 miljoen mensen, nu minder dan twee miljoen. De reden voor emigratie is voornamelijk van economische aard.”
Een bijkomend probleem is volgens de aartsbisschop het geboortecijfer, dat lager is dan het aantal sterftes.
Stankevičs vertelt dat de gevolgen van de communistische bezetting nog voelbaar zijn in de Baltische Staten. “De betekenis van de eigen waardigheid is sterk vervormd. Dat geldt ook voor het verantwoordelijkheidsbesef, ondernemerschap en eigen initiatief.
Tijdens het communisme was er een mentaliteit dat alles van iedereen was. Iedereen moest werken, maar voor alles werd gezorgd. Mensen waren gewend om slechts bevelen op te volgen, ze mochten niets doen uit eigen initiatief. Na de val van het communisme moest men voor zichzelf gaan zorgen. Niet iedereen slaagde hierin.”
Hij verwacht dat oecumene een belangrijk thema zal zijn van dit pausbezoek.
“Wij zullen een belangrijke oecumenische viering hebben in de Dom van Riga, die behoort aan de lutheranen. In Estland zal een belangrijke oecumenische jongerenbijeenkomst plaatsvinden. Maar de paus zal in Litouwen ook de jongeren ontmoeten en in onze katholieke kathedraal de ouderen.”
“Omdat wij zeer goed samenwerken met andere christenen verwacht ik van de paus waardering voor wat wij doen, en ook bemoediging om door te gaan op deze weg. Maar Franciscus komt allereerst om de gelovigen te bemoedigen en het geloof te doen groeien. Dat geldt voor alle drie de landen.”
>>Lees het hele artikel in het KN van vrijdag via KNDigitaal
