“Arbeid is een menselijke prioriteit, een christelijke prioriteit en een prioriteit van de paus.” Dat zei paus Franciscus zaterdag tijdens een pastoraal bezoek aan de Italiaanse havenstad Genua. In een staalfabriek beantwoordde hij vragen van werkgevers, werknemers en werklozen.
In de wereld van vandaag staat arbeid onder druk, zo hield paus Franciscus zijn gehoor voor, omdat werk “niet wordt gezien met de waardigheid die het heeft en die het geeft”. Hij waarschuwde tegen de neiging om je werk alleen maar te doen omdat je ervoor betaald wordt. “Dat ontkent de waardigheid van het werk, die begint met werken voor de menselijke waardigheid.”
Tegen leidinggevenden zei de paus dat zij goed moeten zijn voor hun personeel, door hun mensen persoonlijk te kennen en hen niet te gebruiken als melkkoe of wisselgeld. Hij hekelde daarbij de neiging van bedrijven om hun problemen op te lossen door mensen te ontslaan. De manager die dat doet, zei de paus, “verkoopt vandaag zijn mensen, en morgen zijn eigen waardigheid”.
Franciscus wees op de maatschappelijke paradox dat een toenemende groep mensen werkeloos is, maar graag zou willen werken, terwijl er aan de andere kant mensen zijn die omkomen in het werk en graag wat meer vrije tijd willen. Dat is, aldus de paus, de logica van het consumentisme, “een afgod van onze tijd”.
Verder waarschuwde de paus tegen een al te competitieve bedrijfscultuur. “De nadruk op competitie is niet alleen vanuit menselijk of christelijk oogpunt fout, maar ook vanuit een economisch oogpunt, omdat het vergeet dat het in een bedrijf vooral om samenwerking draait. Een systeem van individuele stimulansen die werknemers onderling laat wedijveren kan enkele voordelen opleveren, maar uiteindelijk vernietigt dat het vertrouwen dat de ziel is van elke organisatie. Als er een crisis komt, valt het bedrijf uit elkaar. Het implodeert, omdat er geen overeenstemming meer is.”
Op het eerste gezicht passen Franciscus’ opmerkingen in de lijn van zijn eerdere kritiek op het kapitalisme en de vrije markt. Maar toch, zo schrijft vaticanist John Allen Jr. op Crux, viel in Genua juist op hoe positief de paus was over ondernemerschap, dat hij zelfs als graadmeter voor de gezondheid van de democratie voorstelde. Op het idee van een verzorgingsstaat was hij daarbij erg kritisch: “Een maandelijkse cheque van de staat die je helpt je gezin te onderhouden, lost het probleem niet op. Dat moet verholpen worden met werk voor iedereen”, zo had de paus gezegd.
“Toegegeven, dit alles maakt paus Franciscus nog geen pleitbezorger van een neo-conservatief, laissez faire-kapitalisme”, aldus Allen. “Desalniettemin bevestigt het wel dat paus Franciscus niet principieel vijandig staat tegenover het zakenleven of winst maken. Hij is er niet op uit het kapitalisme te laten imploderen, maar het duurzaam te maken voor de langere termijn – omdat naar zijn mening het respect voor de menselijke waardigheid ook goed is voor de economie.”
We hoorden in Genua niet enkel Franciscus de paus maar ook “Franciscus de CEO” spreken, besluit Allen. “Gezien de publieke perceptie van de paus, kan het een openbaring zijn dat hij tóch de taal van ondernemers en managers spreekt.”
(KN/CNA/Crux)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
