Paus Franciscus heeft met de apostolische constitutie Episcopalis Communio de regels voor de bisschoppensynode vernieuwd.
Opvallend is onder meer dat voortaan ook niet-gewijde mannelijke religieuzen stemgerechtigde leden van de synode kunnen zijn. Ook schrijft hij dat het slotdocument dat uit een synode voortkomt, mits goedgekeurd door de paus en in zijn opdracht gepubliceerd, deel wordt van het gewoon leergezag van de paus in kwestie.
In het op 18 september gepubliceerde Episcopalis Communio schrijft Franciscus dat de synode een structuur is die tot doel heeft naar de gelovigen te luisteren, de zorg van een plaatselijke bisschop voor de hele Kerk te tonen en de eenheid van alle bisschoppen met de paus uit te drukken.
“Afhankelijk van het thema en de omstandigheden van de synode, kunnen ook mensen die geen bisschoppelijke plichten hebben, tot de synodale vergadering geroepen worden om een rol te vervullen die de paus hun toebedeelt”, schrijft Franciscus.
Dat betekent niet dat vrouwen stemgerechtigd lid kunnen zijn, zei mgr. Fabio Fabene, ondersecretaris van de bisschoppensynode, desgevraagd.
De Unie van Oversten van mannelijke ordes en congregaties “kan iedere mannelijke religieus, zelfs niet-priesters, verkiezen, zoals de paus bij wijze van uitzondering tijdens de laatste twee synodes toestond. Wat vrouwen betreft, zij zijn al aanwezig als waarnemers en nemen deel aan de synodale vergadering en de kleine groepen en hebben spreekrecht”.
De belangrijkste veranderingen van paus Franciscus zijn minder zichtbaar maar meer diepgaand. Paus Paulus VI stelde de synode in opdat bisschoppen uit alle delen van de wereld de paus “effectievere assistentie” kunnen verlenen.
Franciscus heeft steeds benadrukt dat heel de Kerk synodaal moet zijn: dat wil zeggen dat alle katholieken op ieder niveau naar elkaar moeten luisteren, van elkaar moeten leren en verantwoordelijkheid moeten nemen voor de verkondiging van het Evangelie.
Ook heeft hij gezegd dat doop en vormsel alle leden van de Kerk zalven met de Heilige Geest, en dat de hele kerkgemeenschap onfeilbaar is als haar leden samen onderscheiden en met een stem spreken in zaken van geloof en moraal.
“Hoewel de synode in zijn samenstelling een bisschoppelijk lichaam is, bestaat zij niet apart van de rest van de gelovigen”, schrijft de paus. “In tegenstelling, het is een middel waarmee het hele volk van God een stem krijgt, juist door de bisschoppen.”
Franciscus schrijft dat een synode geen ‘katholiek parlement’ is. “In de Kerk is het doel van ieder collegiaal, raadgevend of overlegorgaan juist de zoektocht naar de waarheid of het welzijn van de Kerk.” Dus, voegt hij toe, zijn onderscheiding in gebed en openheid voor de Heilige Geest in iedere fase cruciaal.
De komende ‘jongerensynode’, die van 3 tot 28 oktober wordt gehouden, is de eerste bisschoppensynode volgens deze nieuwe regels. Tijdens deze synode zullen jongeren en hun roeping centraal staan.
