Een Duitse katholieke jongerenbeweging gaat het woord voor God in de eigen communicatie voortaan als ‘Gott+’ schrijven, om het zo inclusiever te maken. Volgens de organisatie stoot het beeld van een “mannelijke, witte God” jonge mensen te veel af.

De manier waarop de Kerk over God spreekt sluit niet langer aan op de belevingswereld van jonge mensen, stelt de Katholische junge Gemeide (KjG), een katholieke jongerenbeweging die in heel Duitsland actief is. Daarom schrijft de organisatie het woord ‘Gott’ (God) voortaan als ‘Gott+’, om verwijzingen naar God “inclusiever te maken”.

“Er zijn ruimtes nodig waarin er gesproken wordt over God op een manier waarin iedereen zichzelf kan herkennen”, legt Julia Niedermayer, voorzitter van de KjG, uit in een interview met website katholisch.de. “Door zo open te zijn, maken we ook ruimte voor mensen die nog niet precies weten hoe ze zich tot God verhouden.”

Mannelijke, witte God

“We vinden het belangrijk dat het woord voor ‘God’ diversiteit belichaamt”, schrijft de KjG in het resolutiedocument over de verandering. “Door het gebruik van God+ willen we het gesprek over diversiteit op gang brengen en afrekenen met achterhaalde beelden.”

Het “achterhaalde beeld” waar de KjG op doelt is dat van een “patriarchaal-mannelijke, witte God”; een beeld dat volgens de beweging “mensen de toegang tot God belemmert omdat ze zichzelf in dergelijke voorstellingen niet kunnen herkennen als geschapen naar Zijn evenbeeld.”

Het beeld van een mannelijke, witte God dat de organisatie schetst, is echter buiten katholieke kringen veel gangbaarder dan binnen de Kerk. De ‘man met een baard op een wolk’ komt vooral in cartoons voor. In het katholicisme wordt God niet gezien als iemand met een lichaam of geslacht; verwijzingen naar fysieke aspecten van God zijn gewoonlijk allegorisch bedoeld.

De Catechismus van de Katholieke Kerk legt uit dat God het menselijk onderscheid in geslacht overstijgt. Hij wordt met ‘Vader’ aangesproken om aan te duiden dat Hij de oorsprong van alles is en liefdevol zorgt voor al Zijn kinderen, maar een vrouwelijke voorstelling van die zorgzaamheid is ook mogelijk, meldt de Catechismus: “Deze ouderlijke genegenheid van God kan ook met het beeld van het moederschap worden uitgedrukt.” Dat staat ook in de Youcat, de speciale jongereneditie.

Seksisme

Het voorstel lag sinds oktober op tafel bij de KjG, waar 80.000 jongeren lid van zijn. Het gebruik van een toevoeging aan de naam van God om die inclusiever te maken is niet nieuw; in 2020 voerde de Katholischen Studierenden Jugend, een Duitse studentenbeweging, de term ‘Gott*’ in, waarbij het ‘gendersterretje’ aangeeft dat non-binaire mensen niet uitgesloten worden.

“In tegenstelling tot andere vormen van discriminatie binnen het geloof, is seksisme moeilijker te erkennen als strijdig met wat er in de Bijbel staat”, aldus de organisatie. “Daarom willen we met de spelling ‘Gott+’ de aandacht vestigen op het feit dat God+ zich niet laat gebruiken voor seksistische en patriarchale standpunten.”

Bijbels verantwoord

Naast de benaming God+ gaat de KjG naar God verwijzen met afwisselend mannelijke, vrouwelijke en genderneutrale voornaamwoorden en lidwoorden. “In beschrijvingen van God+ gebruiken we ook genderneutrale termen zoals ‘God+ als scheppende kracht’ of afwisselend mannelijke en vrouwelijke bewoordingen zoals ‘God+ als Schepper’ en ‘God+ als Schepster’.

Volgens de organisatie is het gebruik van het plusje bijbels verantwoord. “In de Bijbel vinden we, naast mannelijke en vrouwelijke kenmerken van God+, ook aanknopingspunten voor niet-geslachtelijke, bovenpersoonlijke en niet-beschrijvende voorstellingen van God+.” Inderdaad zijn er her en der bijbelse passages waarin niet-mannelijke voorstellingen voor God worden gebruikt. Een voorbeeld daarvan is Jesaja 66:13, waar God zichzelf met een troostende moeder vergelijkt.

Jongeren serieus nemen

De KjG is overigens niet van plan om de nieuwe spelling permanent te gebruiken; de bedoeling is juist dat de originele benaming voor God diversiteit gaat uitstralen. “Het gebruik van God+ is een proces waarmee we willen bereiken dat het woord ‘God’ ook zonder toevoegingen met verscheidenheid geassocieerd wordt, wat de aangepaste spelling overbodig zou maken.”

Dat roept de vraag op of het plusje dan überhaupt wel nodig is. Catechese die KjG-leden uitlegt dat God gender, seksualiteit en huidskleur sowieso al overstijgt, bereikt hetzelfde en kan daarnaast voor een meer gefundeerd godsbeeld zorgen.

Aansluiten op de belevingswereld van jongeren is een belangrijke taak voor de Kerk en katholieke jeugdorganisaties. Wie echter denkt dat te bereiken door een plusje achter Gods naam te planten, neemt jongeren en hun theologische capaciteiten om te beginnen al niet serieus.

Bronnen: Katholische Nachrichten-Agentur, Katholisch.de, Nederlands Dagblad