Transpersonen kunnen gedoopt worden en LHBT’ers mogen peetouders zijn. Dat is de kern van een nieuw Vaticaans document dat, weliswaar met een hoop mitsen en maren, duidelijk maakt dat de Kerk altijd open moet zijn in de omgang met LHBT-personen.

Hoewel sommige media en sociale-mediagebruikers de verklaring presenteren als een “nieuw besluit”, is dat niet juist: het document dat deze uitspraken bevat, is namelijk een antwoord op dubia, oftewel vragen om opheldering, die de Braziliaanse bisschop José Negri in juli naar het Dicasterie voor de Geloofsleer heeft gestuurd. In het document wordt dus de bestaande leer uitgelegd.

Het document is op 31 oktober ondertekend door zowel paus Franciscus als kardinaal Víctor Manuel Fernández, prefect van het Dicasterie. Op 8 november werd de tekst gepubliceerd op de website van het Dicasterie.

 ‘Ja’ en ‘ja maar’

“Een transpersoon die hormoonbehandelingen en een geslachtsveranderingsoperatie heeft gehad, mag het doopsel ontvangen onder dezelfde voorwaarden als andere gelovigen”, aldus het Dicasterie, “zolang er geen situaties mogelijk zijn die het risico op een openlijk schandaal of verwarring onder de gelovigen kunnen veroorzaken.” Wat men zich bij die verwarring of schandalen moet voorstellen, wordt niet vermeld.

Het korte antwoord op de vraag is dus ‘ja’, het lange is ‘ja, maar’. Het Dicasterie plaatst namelijk nog meer kanttekeningen bij de doop van een transpersoon, “vooral wanneer er twijfels zijn over de objectieve morele situatie waarin de persoon zich bevindt, of over zijn of haar subjectieve aanleg tot genade”.

Met een verwijzing naar de Catechismus van de Katholieke Kerk legt het document uit dat wanneer iemand gedoopt wordt zonder berouw te hebben over “ernstige zonden”, deze persoon de “heiligmakende genade” van het sacrament niet ontvangt, maar wel het “sacramentele karakter”. Het doopsel van deze persoon is dus nog steeds geldig, waardoor hij of zij dus ook “geneigd is tot genade”.

‘Geen douanekantoor’

Het antwoord bevat ook een citaat uit paus Franciscus’ apostolische exhortatie Evangelii Gaudium, waarin de paus schrijft dat “de deuren van de sacramenten niet gesloten mogen worden om welke reden dan ook”. Dat geldt volgens de paus met name voor het doopsel: “De Kerk is geen douanekantoor, maar een vaderlijk huis waar plaats is voor ieder mens.”

“Zelfs wanneer er twijfel blijft bestaan over de morele situatie van een persoon of over zijn of haar aanleg tot genade, mag men nooit dit aspect van de trouw van Gods onvoorwaardelijke liefde vergeten”, aldus het document.

Peetouders

Een ander dubium van bisschop Negri ging over de mogelijkheid om LHBT-personen op te laten treden als peetouder bij een doopsel. Ook op die vraag is het antwoord een voorzichtig ‘ja’. Volgens het kerkelijk recht hoort een peetouder op te treden als spirituele mentor. Een peetvader of -moeder speelt volgens het canoniek recht een rol in de geloofsopvoeding door een voorbeeldfunctie uit te oefenen.

Hoewel het document van het Dicasterie benadrukt dat het peetouderschap “geen recht is”, wordt uitgelegd dat LHBT’ers wel peetouder mogen worden als ze aan de juiste voorwaarden voldoen. Over getuige zijn bij een kerkelijk huwelijk is het document korter: er zijn geen kerkwetten die LHBT’ers daarvan uitsluiten. Ook over het dopen van kinderen die door een koppel van hetzelfde geslacht worden opgevoed, doet het document niet al te moeilijk: zolang er de “gegronde hoop” maar is dat het kind “in het geloof wordt opgevoed”.

Voetnoot

De antwoorden op de dubia van bisschop Negri openen noch sluiten de deuren van de Kerk verder voor LHBT-personen: de scharnieren worden niet in beweging gebracht. Er worden veel woorden gebruikt om niets nieuws te zeggen.

Daarmee is dit document eigenlijk een hele lange en vrij omslachtige voetnoot bij de aangehaalde zin uit Evangelii Gaudium, die paus Franciscus tien jaar geleden al schreef. Maar soms moet een les vaker klinken voordat die doordringt. Er zijn in de Kerk tenslotte genoeg mensen die zich als strenge douanebeambten gedragen. Met een overdaad aan woorden zegt dit document hun nogmaals: in het huis van God is plaats voor ieder mens.