Weet u wat de ‘benedictijnse optie’ is? Dat is de keus voor een Kerk die niet met een verwilderende moderniteit meegaat, maar doet waar ze voor is: zich concentreren op de eredienst en de zuiverheid van haar leer, vanuit haar wortels in plaatselijke gemeenschappen.

Het begrip verwijst naar Sint-Benedictus. Die heeft ons deze weg gewezen op het moment dat de grootse maar voos geworden beschaving van destijds, het Romeinse rijk, ten onder ging en door barbaren werd overstroomd.

‘Nieuwe donkere eeuwen’

Benedictus legde met zijn kloosterideaal de grondslag voor een nieuwe, christelijke beschaving. Uiteraard zonder te weten dat hij dat deed. Het is onze wijsheid achteraf: langzaam maar zeker verdreef de christelijke orde van het kloosterleven de duisternis van het barbarendom: de Middeleeuwen.

Het begrip ‘benedictijnse optie’ is ontleend aan de vaak geciteerde slotalinea van het boek After Virtue van de filosoof Alasdair MacIntyre. Al in 1981 waarschuwde die voor de “nieuwe donkere eeuwen” die voor ons liggen. “Ditmaal liggen de barbaren echter niet voor onze grenzen; ze heersen al een tijdje over ons. En het is ons gebrek aan besef hiervan dat deel uitmaakt van ons probleem”, aldus MacIntyre. We zijn aan het wachten “op een andere – zonder twijfel zeer verschillende – Sint-Benedictus”.

Een treurig symbool?

Opnieuw wordt aan de ‘benedictijnse optie’ herinnerd, nu van de basilica van Sint-Benedictus in zijn geboorteplaats Norcia alleen nog de wankele façade overeind staat. Een treurig symbool van het Europese christendom? Roberto de Mattei, de katholieke historicus en commentator die binnenkort in Nederland spreekt, ziet de symboliek. Maar ook hoe het beeld van Sint-Benedictus nog wél overeind staat.

Op televisie was te zien hoe monniken, zusters en leken eromheen neerknielden om de rozenkrans te bidden. “Ook dit is een symbolische boodschap”, aldus De Mattei, “die ons vertelt over de enige mogelijke wederopbouw: op de knieën, al biddende.”

Dat bidden ontslaat ons echter niet van de plicht ook te strijden, om “publiek te getuigen van ons geloof in de Kerk en in de christelijke beschaving die herrijst uit het puin. Onze-Lieve-Vrouw van Fatima heeft dit beloofd”. Maar, aldus De Mattei, we moeten ons dan eerlijkheidshalve ook herinneren dat zij straf in het vooruitzicht stelt voor wie zich niet bekeren.

Hachelijk

Toch is het leggen van een verband tussen de aardbeving in Italië en de invoering van het ‘homohuwelijk’ aldaar, zoals de dominicaan Giovanni Cavalcoli deed, hachelijk. Het is echter ook zijn goed recht, vooral als hij zijn visie als theoloog onderbouwt. Niettemin kreeg hij de wind van voren, zelfs uit het Vaticaan.

De Mattei wijst erop dat dit eens te meer de crisis illustreert. We kunnen niet meer geloven in goddelijke straffen, “omdat God alleen nog maar als barmhartig kan worden voorgesteld, nooit als rechtvaardig”.