De seksuele revolutie heeft haar kinderen al lang verslonden en is aan haar kleinkinderen begonnen. Tijd om onze jongeren duidelijk te maken dat zij er echt toe doen.

Een vijftienjarige jongen uit België pleegde onlangs zelfmoord nadat er een naaktfoto van hem was verspreid op het internet. Kort nadat de afbeelding geplaatst werd, begaf hij zich naar een station en wierp zich voor een trein. Het is niet de eerste keer dat zoiets gebeurt. In februari pleegde een veertienjarige jongen uit Enschede zelfmoord nadat een naaktfoto van hem online verscheen.

Deze tragische verhalen gaan bij iedereen door merg en been. Als vader maak ik me ook zorgen over hoe mijn dochters zich zullen gaan ontplooien. Sexting, het verspreiden van erotisch getinte foto’s van jezelf, is steeds populairder geworden en leidt ook steeds vaker tot psychische problemen.

Dubbel zelfbeeld

Als katholiek verbaas ik me daarnaast nogal over het dubbele zelfbeeld dat onze samenleving erop nahoudt. Enerzijds beschouwen we ons lichaam als een bezit, waarover we zelfbeschikking hebben. Genot is vaak een doel op zich en het lichaam wordt daardoor een middel om dat doel te bereiken.

Anderzijds zegt ons lichaam iets wezenlijks over wie wij zijn. Niemand zal zeggen dat de vijftienjarige jongen een foto van zijn lichaam op internet ontdekte. Nee, hij zag zichzelf. Tegen zijn wil blootgegeven voor honderden volgers van een Instagram-account. Het raakte hem zo diep in zijn wezen dat hij besloot zijn leven te beëindigen.

Kerkelijke moraal

De katholieke Kerk kent deze dubbele betekenis van het lichaam niet. Wij hebben geen lichaam, wij zijn een lichaam. Dat heeft gevolgen voor onze visie op seksualiteit. Toegegeven, ook binnen haar eigen gelederen is de kerkelijke moraal niet altijd even populair. De seksuele revolutie van de vorige eeuw heeft ook het kerkvolk niet onberoerd gelaten.

Toen paus Paulus VI in 1968 in zijn encycliek Humanae Vitae oordeelde dat anticonceptie ook binnen het huwelijk niet was toegestaan, schoot dat bij veel katholieken in het verkeerde keelgat. Het gevolg was dat deze gelovigen de kerkelijke moraal niet langer serieus namen. Paus Johannes Paulus II werkte deze moraal in de jaren tachtig verder uit in een reeks toespraken die later bekend zou worden als de Theologie van het Lichaam. Maar het kwaad was inmiddels geschied en weinig mensen luisterden naar hem. De paus was ‘niet meer van deze tijd’.

Wie wij zijn

Toch begint een nieuwe generatie katholieken de Theologie van het Lichaam steeds meer te herontdekken en te waarderen. Dat is wellicht gedeeltelijk toe te schrijven aan een stukje rebellie. Men zet zich af, zowel tegen een vorige generatie katholieken als tegen de heersende cultuur. Ik denk echter dat de ethiek van Johannes Paulus II mensen wel degelijk ook inhoudelijk aanspreekt.

Ze is namelijk opgebouwd rondom de fundamentele vraag wie wij zijn. Hij stelt dat ieder mens een doel op zich is en dus nooit als middel of als object gebruikt mag worden. Zijn werk leest bovendien niet als een oubollige verzameling aan regeltjes, maar weerspiegelt een positief mensbeeld. Enthousiaste lezers willen graag naar dat beeld leven, ook al is dat moeilijk.

Gezond

De lat ligt inderdaad hoog, waardoor de praktijk vaak anders uitpakt. Het is dan ook niet mijn bedoeling om met een opgeheven vingertje te vertellen dat wij het in de Kerk zo veel beter doen. De moderne samenleving heeft ook veel goeds voortgebracht. We zijn de preutsheid ontstegen en kunnen nu open praten over onderwerpen die voorheen taboe waren. Dat is gezond, aangezien we onze kinderen zo beter kunnen wapenen en hen op weg kunnen helpen in hun seksuele ontwikkeling.

We mogen we onze ogen echter niet sluiten voor de negatieve aspecten. Tieners zijn op hun kwetsbaarst wanneer hun seksualiteit ontluikt. Als wij hen opvoeden met het idee dat zij hun lichaam recreatief kunnen gebruiken, zullen zij steeds vaker daadwerkelijk gekwetst raken. Met alle psychische gevolgen van dien.

Betekenisvol

Men zegt dat de revolutie haar eigen kinderen opeet, maar de seksuele revolutie is inmiddels al begonnen aan haar kleinkinderen. De katholieke seksuele moraal is dus zo gek nog niet. Een kind moet weten dat zijn lichaam ertoe doet omdat hij er zelf toe doet. Wanneer je beseft dat je je lichaam bent, dan wordt de seksualiteit ook echt een betekenisvolle uitdrukking van liefde. Je geeft jezelf dan ten volle aan de ander en bent ook bereid om daarmee selectief om te gaan.

Beste ongelovigen, ik snap dat een op de Bijbel gebaseerde Theologie van het Lichaam een brug te ver is voor jullie. Toch zie ik er hoopvol naar uit dat jullie een Filosofie van het Lichaam ontwikkelen. Ik denk dat er veel jongeren bij gebaat zouden zijn.

Jaap de Wit is oprichter van de katholieke website Broodje Paap. Hij is columnist bij Radio Maria en als spreker verbonden aan Catholic Voices Nederland.