Is het bijzonder onderwijs eigenlijk gewoon openbaar onderwijs, zoals D66-senator Schnabel vindt? Onzin.
“Wat ik zie, is dat heel veel bijzonder onderwijs eigenlijk gewoon openbaar onderwijs is, als je naar de inhoud kijkt. Er is eigenlijk geen verschil meer…” en: “Ik kom oorspronkelijk uit de katholieke wereld. Daar speelt dat volgens mij helemaal niet meer, want er zijn helemaal geen jonge katholieken meer.”
Quotes uit een borreltafelgesprek? Helaas niet, het zijn citaten uit een gesprek tussen de Onderwijscommissie van de Eerste Kamer en staatssecretaris Sander Dekker. Het ging over samenwerkingsscholen, scholen waarin zowel christelijk of katholiek als openbaar onderwijs wordt gegeven. Aan het woord was Paul Schnabel, voormalig directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau en tegenwoordig onder meer senator voor D66.
Kloppen Schnabels beweringen? Natuurlijk niet. Eerst maar de jonge katholieken. Die zijn er natuurlijk wel degelijk. Nog steeds worden kinderen door hun (jonge katholieke) ouders ten doop gehouden. En nog steeds worden jonge kinderen vanuit katholieke scholen voorbereid op de eerste Communie en het Vormsel, zo bleek onlangs weer uit een ledenpeiling van Verus naar onder meer de mate waarin scholen banden onderhouden met parochies en gemeenten. En zo zijn er nog wel meer feitelijkheden te noemen die Schnabels bewering ontkrachten.
Maar belangrijker is misschien nog wel om vast te stellen dat veel mensen zoals Schnabel die de katholieke (of protestantse) Kerk ooit verlaten hebben, leven met gestolde beelden van een wereld die inderdaad niet meer bestaat. De katholieke of protestants-christelijke zuilen, die duidelijk herkenbaar waren en waarbinnen het sociale en economische leven zich afspeelde, zijn er op die manier nauwelijks meer.
Maar dat is volstrekt iets anders dan dat er geen (jonge) mensen meer zouden zijn die de onderliggende levensovertuiging aanhangen. De aantallen zijn kleiner, maar de overtuiging is er niet minder om en wordt vaak op een vernieuwde manier beleden en in de praktijk gebracht. Wie dat niet ziet, getuigt van kortzichtigheid.
Dan het bijzonder onderwijs, dat volgens Schnabel eigenlijk gewoon openbaar onderwijs is. Hier is iets soortgelijks aan de hand. Als je katholieke of christelijk onderwijs definieert als onderwijs waar alleen maar katholieke of christelijke leerkrachten werken, waar leerstellig godsdienstonderwijs wordt gegeven, waar wekelijks een psalmversje wordt aangeleerd (protestants), of waar de pastoor de deur plat loopt (katholiek), dan kun je concluderen dat dit nauwelijks nog bestaat. Maar is daarmee bijzonder onderwijs openbaar geworden? Ook dat is een kortzichtige conclusie.
Kortzichtig omdat alleen gerefereerd wordt aan uiterlijke kenmerken. De confessionele identiteit is veel meer dan de optelsom van vieringen, dagopeningen en godsdienstlessen. Die identiteit doortrekt het hele onderwijs, bindt samen en inspireert. Op het eerste oog niet altijd zichtbaar, maar je voelt het wel. Niet voor niets bleek enkele jaren geleden uit een onderzoek van Verus dat ouders bij de schoolkeuze met name afgaan op hun gevoel. En dan scoren katholieke en protestantse scholen vaak anders dan openbare.
Kortzichtig ook omdat wij bij Verus zien dat veel van onze leden bezig zijn met de vraag hoe zij hun identiteit in de huidige maatschappij vorm kunnen geven. Niet uitsluitend gericht op hun ‘oorspronkelijke’ achterban, maar als dienst aan de hele samenleving. Zij laten zich volop leiden door gedeelde noties uit de christelijke traditie. Dat ontkracht trouwens ook Schnabels stelling dat identiteitsvraagstukken alleen in orthodox-christelijke kring spelen.
Al met al missen beweringen zoals die van Paul Schnabel elke grond. Te vrezen valt echter dat hij niet als enige zo denkt. Opvallend is hoe staatssecretaris Dekker zijn plannen motiveert voor een wetsvoorstel dat het gemakkelijker maakt om een nieuwe school te beginnen. Een van zijn argumenten is dat het ondanks de secularisatie toch wel vreemd is dat scholen vooral op grond van een geloofsovertuiging of levensbeschouwing gestart kunnen worden.
Ook hier lijkt sprake te zijn van gestolde beelden van confessionele scholen. Alsof die niet met hun tijd zijn meegegaan en niet meer zouden voldoen aan de wensen die leven in de maatschappij. Niets is minder waar, zo bleek uit onderzoek van TNS/Nipo in opdracht van Verus. Bovendien: niet voor niets kiest tweederde van de ouders nog steeds voor katholieke of protestants onderwijs, terwijl openbaar onderwijs overal beschikbaar is. Ook dat toont, anders dan Schnabel en de zijnen willen doen geloven, aan dat bijzonder onderwijs springlevend is!
Robbert Jan de Vries is adviseur onderwijsbeleid bij Verus, Vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
