Catharina Halkes is niet onomstreden. Tot de jaren tachtig was zij enkel bekend bij katholieke bestuurders en intellectuelen. Kardinaal Simonis zou haar echter verboden hebben bij het pausbezoek (1985) de paus toe te spreken. Sindsdien geldt ze als boegbeeld van de kerkvernieuwing.
Catharina Halkes (1920-2011) was de eerste leerstoelhouder feministische theologie aan de Katholieke Universiteit te Nijmegen. Daar trachtte ze het feministisch gedachtegoed te verbinden met het christelijk geloof. In die zin was ze een baanbreker.
Catharina Halkes achtte zichzelf een wetenschappelijke biografie waardig. Ze koos haar biografen zelf uit en hoopte haar biografie nog mee te maken. Annelies van Heijst en Marjet Derks waren terughoudend, pas toen Halkes hun onafhankelijkheid wilde garanderen, begon het onderzoek.
Van Heijst en Derks schreven een uitstekend leesbaar boek waarin Catharina Halkes belicht wordt tegen de achtergrond van haar tijd. Hun objectiviteit is bijzonder knap, mede omdat met name Van Heijst de theologe goed gekend heeft.
Halkes’ leven valt in drie fases uiteen. De eerste speelde zich af in haar geboorteplaats Vlaardingen en Leiden. Ze groeide op in een welgesteld katholiek middenstandsmilieu. Catharina Halkes ontpopte zich als een geraffineerde zakenvrouw.
In Leiden, waar ze Nederlands studeerde, ontmoette ze haar echtgenoot Theo Govaarts. Theo vond werk in Breda. Daar beleefde Catharina een gelukkige tijd. Ze kreeg kinderen en ontplooide zich in het katholieke organisatieleven.
Ze greep alle kansen die de verzuilde maatschappij haar bood en bouwde aan een netwerk. Even leek een politieke loopbaan mogelijk. Van 1965 tot 1968 was ze adjunct-directrice van de pastorale opleiding Maartenshof aldaar.
Het derde deel speelde zich af op de theologische faculteit in Nijmegen. Hoewel Neerlandica, kreeg ze een aanstelling, verwierf een eredoctoraat en vervolgens een leerstoel. In die periode scheidde ze ook van haar man. Ze bleek eerder activiste dan wetenschapster en kreeg serieuze tegenstand.
De auteurs schetsen een weinig verheffend beeld van de facultaire mores van toen. Een aantal priesters nam het openlijk niet zo nauw met de celibaatsverplichting. Ook Halkes onderhield een intieme relatie met een priester.
Van Heijst en Derks concluderen dat Halkes de neiging had haar eigen leven bij te kleuren. Feitelijk was het Halkes zelf die weigerde de paus toe te spreken. Catharina Halkes wilde de geschiedenis ingaan als een moderne Catharina van Siena. Daarin is ze niet geslaagd.
Van deze waardevolle biografie is het enige minpunt dat de auteurs nauwelijks ingaan op haar theologische betekenis.
Annelies van Heijst, Marjet Derks: Catharina Halkes ‘Ik verwacht iets groots’. Levenswerk van een feministisch theologe 1920-2011. Uitg. Vantilt, 446 pp., pb., € 29,95, ISBN 978 946004 264 5
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
