Op Eerste Pinksterdag 2010 fietst de 21-jarige Tonio van der Heijden na een avond uit met vrienden door nachtelijk Amsterdam naar huis. Hij wordt geschept door een auto en overlijdt een paar uur later in het ziekenhuis. Een van Nederlands bekendste schrijvers, A.F.Th. van der Heijden, en zijn vrouw Mirjam Rotenstreich verliezen hun enige kind.
Wat rest, is allesoverheersende rouw en wanhoop. Vader Adri doet het voor hem enige voorstelbare: schrijven. Dit resulteert nauwelijks een jaar later in het lijvige boek Tonio – Een requiemroman. Het boek wordt unaniem lovend ontvangen en bekroond met onder meer de Libris Literatuurprijs.
Regisseur Paula van der Oest accepteert jaren later het haast onmogelijke verzoek om het boek te verfilmen. Ze kiest voor een niet-sentimentele maar intens persoonlijke aanpak.
Tonio begint met het geluid van een deurbel. Dan klinkt er een schreeuw. Wat volgt, is een intense weergave van diepe rouw. Terwijl moeder Mirjam in elkaar gekropen en schreeuwend de pijn ondergaat, kruipt vader Adri achter zijn schrijfmachine. Hij herbeleeft het leven van zijn Tonio. Als schrijver is hij gewend om het leven van zijn personages te kunnen sturen, maar nu kan dit niet.
Hartverscheurend is de scène waarin hij de opname bekijkt van de aanrijding van Tonio, vastgelegd door beveiligingscamera’s. “Niet doen”, schreeuwt hij Tonio via de beelden toe. “Langzamer fietsen.” Als een detective reconstrueert hij de laatste avond van het leven van zijn zoon. Dat wat ontbreekt, vult hij aan met fantasieën en hallucinaties.
Tonio laveert voortdurend tussen heden en verleden en tussen droom en werkelijkheid: de ene keer zitten Mirjam en Adri in de taxi, op weg naar het ziekenhuis om Tonio te zien sterven, direct daarna zitten ze weer in een taxi omdat Mirjam (vele jaren eerder) op het punt van bevallen staat.
En het werkt. Met de camera dicht op de van pijn en wanhoop verwrongen gezichten slaagt Van der Oest erin het peilloze verdriet en het de bewustzijnsvernauwing van de ouders te verbeelden. Dit lukt niet in de laatste plaats door de hogeschoolacteerprestaties van Pierre Bokma (die naar eigen zeggen de moeilijkste rol uit zijn carrière speelde) en Rifka Lodeizen.
Tonio maakt rouw, leegte, zelfverwijt en gemis voelbaar. Een ongekend knappe prestatie die Tonio tot een zeer intense filmervaring maakt. (Hettie van der Ven)
Film: Tonio (2016), Nederland, 100 min. Regie: Paula van der Oest, met o.a. Pierre Bokma en Rifka Lodeizen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
