Naar aanleiding van 150 jaar heiligverklaring verscheen bij uitgeverij Berne het boek Gehangen heiligen over de Martelaren van Gorcum.
Hun 445e sterfdag werd afgelopen zaterdag met de nationale bedevaart naar Brielle herdacht.
Het boek bestaat uit vier delen: een tijdsbeschrijving van de periode waarin de martelaren leefden, persoonlijke portretten, de heiligverklaring en de chronologie van de achtergronden, de gebeurtenissen zelf en de kerkelijke erkenning en verering. Zeer welkom is de verklarende woordenlijst voor de wat minder ingevoerden.
Gehangen heiligen lezend vraag je je af of het niet eens tijd wordt wat nuchterder naar de Reformatie te kijken. Het is terecht kritisch naar de Kerk toe, maar raakt niet aan de realiteit dat het ‘nieuwe geloof’ grotendeels is afgedwongen en aan het volk opgelegd door de nieuwe machthebbers.
Wellicht is vijfhonderd jaar Reformatie, waarin toch ook kritisch naar Maarten Luther wordt gekeken, een goede aanleiding om eens kritisch in te zoomen op de diepere beweegredenen van de grote en kleine spelers. Misschien heeft het ontstaan van onze natie minder met heldhaftigheid, godsdienstige overtuiging en noblesse te maken en meer met opportunisme, machts- en bezitshonger en gewoon lafheid dan we willen weten.
Er zijn wel mensen die dat eerlijk willen onderzoeken, maar niemand durft er geld in te steken. Dat ligt ruim vier eeuwen later nog steeds te gevoelig.
Het is uitstekend om de martelaren afzonderlijk – waarom enkelen zijn overgeslagen wordt niet uitgelegd – en ten voorbeeld in de schijnwerpers te zetten, maar de achterblijvende context van haat en lafheid, beide als uitdrukking van het kwaad, verflauwen dat licht.
Zo blijven die martelaren uitzonderlijke figuren, met wie wel parallellen met hedendaagse situaties worden geschetst, maar het grauw het grauw blijft dat werkloos toeziet en meeloopt. Daar had het aan actualiteit kunnen winnen.
Een prikkelende vraag die evenmin wordt gesteld is wat de Eucharistie en het zwaar bezoedelde pausschap voor de martelaren heeft betekend dat zij bereid waren die helse weg af te leggen terwijl zij hun leven zelfs met schijnverklaringen hadden kunnen redden. Wat betekent dat voor ons?
De gedetailleerde beschrijving van de heiligverklaring in Rome en op andere plaatsen doet daarom enigszins vervreemdend aan. Wie zit daar nu op te wachten?
Zeker een mooi boek, goed verzorgd en geïllustreerd, met waardevolle beschrijvingen van een aantal van de martelaren. Misschien dat tijdsdruk vanwege het jubileum en rol heeft gespeeld. Het had verfrissender gekund en gemogen.
Ton Peters o.f.m. (red.), Gehangen heiligen: de martelaren van Gorcum. Uitg. Abdij van Berne, 160 pp., hc., €19,95, ISBN 978 90 8972 159 4
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
