Tijdens de algemene audiëntie van 30 maart sprak paus Franciscus over barmhartigheid en zonde.
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
Vandaag beëindigen we de catecheses over de barmhartigheid in het Oude Testament, en wel door psalm 51 te overwegen, die ook wel de Misere-psalm wordt genoemd. Het is een boetepsalm, waarin het verkrijgen van vergeving wordt voorafgegaan door de schuldbelijdenis en waarin de psalmist, door zich te laten zuiveren door de liefde van de Heer, een nieuw schepsel wordt, dat in staat is tot gehoorzaamheid, geestkracht en oprechte lofprijzing.
De ‘titel’ die de oude Hebreeuwse traditie aan deze psalm heeft gegeven, verwijst naar koning David en zijn zonde met Batseba, de vrouw van Uria de Hittiet. Wij kennen die gebeurtenissen wel. Koning David, die door God geroepen was om het volk te hoeden en het te leiden op de weg van gehoorzaamheid aan de goddelijke Wet, pleegt verraad aan zijn eigen opdracht en, nadat hij overspel heeft gepleegd met Batseba, laat hij haar man vermoorden. Een vreselijke zonde! De profeet Natan ontvouwt zijn schuld voor hem en helpt hem deze te erkennen. Dat is het moment van de verzoening met God, in de belijdenis van de eigen schuld. En daarin was David nederig, groots!
Wie met deze psalm bidt, wordt uitgenodigd dezelfde gevoelens van berouw en vertrouwen in God te hebben die David had, toen hij berouw toonde en, ondanks dat hij koning was, zich zonder angst vernederde om zijn zonde te bekennen en zijn eigen ellende aan de Heer te tonen, echter overtuigd van zijn barmhartigheid. En het was niet zomaar een zonde, een kleine onwaarheid of zo die hij bedreven had: hij had overspel gepleegd en iemand vermoord!
De psalm begint met deze smeekbede:
“Wees mij genadig, God die liefde bent;
U, grenzeloze barmhartigheid,
wis uit wat ik heb misdaan.
Was mij schoon van schuld,
reinig mij van mijn zonde” (3 – 4).
Deze oproep is gericht tot de God van barmhartigheid, omdat Hij, bewogen door een liefde zo groot als die van een vader of van een moeder, medelijden heeft, hem genade schenkt, en zijn goede gezindheid toont met welwillendheid en begrip. Het is een duidelijke oproep tot God, de enige die van de zonde kan bevrijden.
Er worden ook veel plastische beelden gebruikt: neem de zonde weg, was mij, zuiver mij. In dit gebed toont zich de echte nood van de mens: het enige waaraan wij werkelijk behoefte hebben in ons leven is te worden vergeven, te worden bevrijd van het kwaad en van de gevolgen daarvan: de dood. Helaas brengt het leven ons zo vaak in dit soort situaties; en vooral dan moeten we vertrouwen op de barmhartigheid.
God is groter dan onze zonde. Laten we dat nooit vergeten: God is groter dan onze zonde! “Vader, ik weet niet hoe ik het moet zeggen, ik heb zoveel zonden gedaan, grote zonden!” God is groter dan alle zonden die wij kunnen doen. God is groter dan onze zonde. Zullen we het samen zeggen? Allemaal samen: “God is groter dan onze zonde!” Nog een keer: “God is groter dan onze zonde!” En zijn liefde is een oceaan waarin wij ons kunnen onderdompelen zonder bang te hoeven zijn te worden overdonderd: voor God betekent vergeven ons de zekerheid geven dat Hij ons nooit zal verlaten. Wat wij onszelf ook zouden kunnen verwijten, Hij is en blijft nog altijd groter in alles (vgl. 1 Joh. 3,20), want God is groter dan onze zonde.
In die zin, wie deze psalm bidt, zoekt vergiffenis, belijdt zijn eigen schuld, maar door die te erkennen looft hij de rechtvaardigheid en heiligheid van God. En dan vraagt hij ook om genade en barmhartigheid. De psalmist vertrouwt zich toe aan de goedheid van God, hij weet dat de goddelijke vergeving uiterst doeltreffend is, want zij brengt tot stand wat zij zegt.
De zonde wordt niet verborgen, maar vernietigd en weggenomen; maar dan ook uitgerukt bij de wortel, niet zoals ze dat doen in de stomerij waar je een kledingstuk heen brengt en ze de vlek verwijderen. Nee! God rukt de zonde uit bij de wortel, helemaal! Zo wordt de boeteling weer zuiver, alle vlekken zijn verwijderd en hij is nu witter dan maagdelijke sneeuw.
Wij zijn allemaal zondaars. Is dat waar? Als iemand van jullie zich geen zondaar voelt, laat hij dan zijn hand opsteken… Niemand! Allemaal zijn wij zondaars.
Wij, zondaars, worden met de vergeving nieuwe schepsels, boordevol van de Geest en vol vreugde. Nu begint er voor ons een nieuwe werkelijkheid: een nieuw hart, een nieuwe geest, een nieuw leven. Wij, vergeven zondaars, die de genade van God hebben ontvangen, wij kunnen nu ook anderen leren niet meer te zondigen.
“Maar Vader, ik ben zwak, ik val en val telkens weer.” “Maar als je valt, dan sta je weer op!” Als een kind valt, wat doet het dan? Het steekt de hand uit naar zijn moeder, zijn vader, opdat zij hem weer overeind helpen. Wij moeten hetzelfde doen! Als je tot zonde vervalt omdat je zwak bent, steek dan je hand uit: de Heer zal hem pakken en zal je helpen om op te staan.
Dat is de waardigheid van Gods vergiffenis! De waardigheid die de vergiffenis van God ons schenkt, is dat wij weer gaan staan, dat wij ons altijd weer oprichten, want Hij heeft man en vrouw geschapen om rechtop te staan.
De psalmist zegt:
“God, schep in mij een zuiver hart,
vernieuw mijn geest, maak hem standvastig.
Dan zal ik verdwaalden uw weg kunnen wijzen,
dan keren zondaars tot U terug” (12.15).
Beste broeders en zusters, wij hebben allemaal de vergiffenis van God nodig, en het is het grootste teken van zijn barnhartigheid, een gave die elke zondaar die vergeving heeft ontvangen, geroepen is te delen met alle broeders en zusters op zijn weg. Allen die de Heer naast ons heeft geplaatst, onze familieleden, onze vrienden, collegae, parochianen… allemaal hebben zij, net als wij, Gods barmhartigheid nodig. Het is mooi vergeven te zijn, maar als je vergiffenis wilt ontvangen, vergeef dan ook op jouw beurt.
Moge de Heer ons, door tussenkomst van Maria, Moeder van Barmhartigheid, tot getuigen maken van zijn vergiffenis, die ons hart zuivert en ons leven volkomen verandert. Dank u. (Vert. BR)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
