<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Inspiratie

Legt God me dingen op of zorgt Hij voor mij?

KN Redactie 21 juni 2018
image
Foto: AP

Tijdens de algemene audiëntie van 20 juni sprak paus Franciscus over de wijze waarop we naar de Tien Geboden moeten kijken.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Deze audiëntie vindt op twee plekken plaats: hier op het plein en in de Aula Paulus VI waar tweehonderd zieken aanwezig zijn die de audiëntie op grote schermen volgen. Wij allemaal samen vormen één gemeenschap. Laten we met een applaus degenen begroeten die in de Aula aanwezig zijn.

De geboden staan niet op zichzelf

Afgelopen woensdag zijn we met een nieuwe reeks catecheses begonnen over de Tien Geboden. We hebben gezien dat de Heer Jezus niet gekomen is om de wet op te heffen, maar om de vervulling te brengen. Maar we moeten dit perspectief beter gaan begrijpen.

In de Bijbel staan de Geboden niet op zichzelf, maar maken zij deel uit van een verband, van een relatie. De Heer Jezus is niet gekomen om de wet op te heffen, maar om de vervulling te brengen. En er is die relatie van het Verbond tussen God en zijn volk. Aan het begin van hoofdstuk twintig in het boek Exodus lezen we – en dit is belangrijk: “Toen sprak God al de woorden die hier volgen” (vers 1).

Wat is het verschil tussen gebod en woord?

Het lijkt een openingszin als alle anderen, maar niets in de Bijbel is banaal. De tekst zegt niet: “God sprak deze geboden uit”, maar “deze woorden”. In de Joodse traditie wordt de Decaloog altijd ‘de Tien Woorden’ genoemd. En de term ‘decaloog’ wil ook precies dat zeggen. En toch zijn ze opgesteld in de vorm van een wet; het zijn objectief gezien geboden. Waarom gebruikt de heilige Auteur dan juist hier de term ‘tien woorden’? Waarom? En waarom zegt Hij niet ‘tien geboden’?

Is er een verschil tussen een gebod en een woord? Het gebod is een vorm van communicatie die geen dialoog vereist. Het woord is echter het essentiële middel van relatie als dialoog. God de Vader creëert door middel van zijn woord, en de Zoon is het Woord dat vlees geworden is. De liefde wordt gevoed door woorden, zo ook de opvoeding of de samenwerking. Twee mensen die niet van elkaar houden, kunnen niet met elkaar communiceren. Wanneer iemand tot ons hart spreekt, eindigt onze eenzaamheid. Als je een woord ontvangt, begint de communicatie en de geboden zijn woorden van God: God communiceert via deze tien woorden, en Hij wacht op ons antwoord.

De Geboden zijn een dialoog

Een gebod ontvangen is één ding, beseffen dat iemand met ons probeert te praten is iets anders. Een dialoog is veel meer dan het overdragen van een waarheid. Ik kan jullie zeggen: “Vandaag is het de laatste dag van de lente, een warme lente, maar vandaag is het de laatste dag.” Dat is een waarheid, maar het is geen dialoog. Maar als ik jullie zeg: “Wat vonden jullie van deze lente?”, is dat het begin van een dialoog.

De Geboden zijn een dialoog. De communicatie komt tot stand doordat het fijn is te praten en door het concrete goed dat door mensen die van elkaar houden via woorden wordt uitgewisseld. Het is een goed dat niet bestaat in woorden, maar in mensen die zich aan elkaar schenken in de dialoog.

Een vader die voor zijn kleintjes zorgt

Maar dit verschil is niet iets kunstmatigs. Laten we kijken wat er aan het begin gebeurt. De Verleider, de duivel, wil de man en de vrouw op dit punt misleiden: hij wil hen ervan overtuigen dat God het hun verboden heeft om de vruchten te eten van de boom van goed en kwaad omdat Hij ze ondergeschikt te wil houden.

Dit is de uitdaging: is de eerste regel die God aan de mensen heeft gegeven een verbod van een despoot die verbiedt en dwingt, of de zorg van een vader die voor zijn kleintjes zorgt en ze beschermt tegen zelfvernietiging? Is het een woord of een gebod? De meest tragische van alle leugens die de slang aan Eva vertelt, is de suggestie van een jaloerse godheid – “Maar nee, God is jaloers op ons” – van een bezitterige godheid – “God wil niet dat jullie vrij zijn”. De feiten tonen op dramatische wijze aan dat de slang heeft gelogen (vlg. Gen. 2,16-17; 3,4-5). Hij heeft hen doen geloven dat een woord van liefde als een commando is.

Is God een meester of een Vader?

De mens staat voor deze keuze: legt God me dingen op of zorgt Hij voor mij? Zijn zijn Geboden slechts een wet of bevatten ze een woord, waarmee Hij voor mij zorgt? Is God een meester of een Vader? God is Vader: vergeet dit nooit. Denk ook in de meest vreselijke situaties aan het feit dat we een Vader hebben die van ons allemaal houdt. Zijn wij onderdanen of kinderen? Deze strijd voltrekt zich voortdurend, binnenin en buiten onszelf. Duizenden keren moeten wij kiezen tussen de mentaliteit van een slaaf en de mentaliteit van een kind. Het gebod komt van een baas, het woord komt van de Vader.

De Heilige Geest is een Geest als van kinderen, het is de Geest van Jezus. Een geest als van een slaaf kan niet anders dan de wet op een onderdrukkende wijze ervaren. En dit laatste kan twee tegengestelde effecten hebben: of het leidt tot een leven van verplichtingen en vereisten, of tot een gewelddadige reactie van afwijzing. Heel het christendom is de overgang van de letter van de Wet naar de Geest die leven geeft (vlg. 2Kor. 3,6-17). Jezus is het Woord van de Vader, Hij is niet de veroordeling van de Vader. Jezus is gekomen om ons te verlossen, met zijn Woord, niet om ons te veroordelen.

Een kind of een slaaf

Je kunt het zien als een man of een vrouw deze overgang heeft beleefd of niet. De mensen merken of een christen zich als een kind of als een slaaf gedraagt. En wij zelf herinneren ons ook of onze leraren voor ons hebben gezorgd als een vader of een moeder, of dat ze enkel regels hebben opgelegd. De Tien Geboden zijn de weg naar de vrijheid, want ze zijn het Woord van de Vader dat ons vrij maakt op deze weg.

De wereld heeft geen behoefte aan wetmatigheid, maar aan zorgzaamheid. De wereld heeft behoefte aan christenen met een hart als dat van een kind. De wereld heeft behoefte aan christenen met een hart als dat van een kind: vergeet dat niet. (Vert. SvdB) 

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.