We gedenken op donderdag 9 mei de Hemelvaart van Jezus. Op 15 augustus vieren we dan weer de Tenhemelopneming van Maria. Dat zijn twee verschillende dingen. Hoe zit dat precies?

Hemelvaart

Met Hemelvaart – veertig dagen na Pasen – vieren we dat Jezus is opgestegen naar de hemel. Tegen het einde van de vierde eeuw noemde de heilige Augustinus de viering ervan universeel en een traditie. Maar het is mogelijk dat Hemelvaart in de eerste eeuwen na Christus samen met de Opstanding en Pinksteren gevierd werd – drie grote feesten in één dus.

De hemelvaart van Jezus wordt in de Bijbel beschreven. Marcus eindigt zijn Evangelie met de opdracht van Christus aan zijn leerlingen en zegt: “Nadat de Heer Jezus aldus tot hen gesproken had, werd Hij ten hemel opgenomen en zit aan de rechterhand van God” (16,19).

En Jezus waarschuwt Maria Magdalena bij zijn graf: “Houd mij niet vast, want Ik ben nog niet opgestegen naar mijn Vader, maar ga naar mijn broeders en zeg hun: Ik stijg op naar mijn Vader en uw Vader, naar mijn God en uw God” (Joh. 20,17). Dit alles suggereert dat Jezus ten hemel is gevaren op de Olijfberg bij Jeruzalem.

Het theologische begrip van de Hemelvaart van Jezus heeft zich in de loop der eeuwen ontwikkeld. Oorspronkelijk werd deze gezien als een actie van God namens Jezus – een rechtvaardiging over de vijanden van Christus en over de dood. Later werd begrepen dat Jezus – als God – op eigen kracht naar de hemel en de glorie was opgestegen.

Zijn Hemelvaart markeerde het einde van de zichtbare bediening van Jezus op aarde. Jezus moest opstijgen, zoals hij zijn treurende leerlingen vertelde, om hun de Heilige Geest te kunnen zenden. Vroeger brachten levendige vieringen in beeld wat de betekenis van het feest is.

In Engeland leidden vaandels waarop Christus als leeuw stond afgebeeld gebedsprocessies, terwijl een afzichtelijk drakenvaandel dat Satan voorstelde schandelijk naar het einde van de processie werd verbannen. Op Hemelvaartsdag werd in sommige middeleeuwse kerken een afbeelding van Christus door openingen in het dak boven het altaar gehesen.

Ondertussen dook een afbeelding van de duivel uit de dakspanten naar beneden als een dramatische verbeelding van het feest.

De tenhemelopneming van Maria

Maria Tenhemelopneming wordt wereldwijd gevierd op 15 augustus. De Kerk leert dat God Maria – met lichaam en ziel – ten hemel opnam en haar lichaam voor verderf spaarde als erkenning van haar onbevlekte ontvangenis en haar moederschap van de Zoon van God. Maria was immers “vol van genade”. In de Bijbel wordt zij de “Begenadigde” genoemd (Lc. 1,28).

Er is bijna niets met zekerheid bekend over de dood en begrafenis van de moeder van de Heer, en het blijft een open vraag of Maria voor of na haar tenhemelopneming stierf. De Bijbel verwijst helemaal niet naar het leven van Maria na de verrijzenis.

De Catechismus van de Katholieke Kerk beschrijft Maria’s tenhemelopneming als plaatsvindend “na het voltooien van haar aardse levensloop” (nr. 966). De vroege kerkvaders verschilden van mening over de vraag of Maria was gestorven of was opgenomen vóór haar werkelijke dood.Of ze werd opgenomen in de hemel lijkt echter geen onderwerp van discussie te zijn geweest.

Twee steden – Jeruzalem en Efeze – beweerden dat zij daar leefde en stierf. Het nieuws over haar lege graf en haar tenhemelopneming begon direct na haar dood de ronde te doen. In sommige verslagen wordt vermeld dat ze ongeveer drie jaar na de wederopstanding van Jezus stierf; elders wordt gezegd dat het ongeveer vijftien jaar na de dood en wederopstanding van Jezus was.

Bij het Concilie van Chalcedon in de vijfde eeuw vroeg keizer Marcianus om de overblijfselen van Maria te mogen ontvangen en beschermen. Juvenalis, bisschop van Jeruzalem, vertelde de keizer dat hoewel Maria stierf in het bijzijn van alle apostelen, haar graf later leeg werd aangetroffen door de heilige Thomas.

De apostelen concludeerden daarom dat haar lichaam naar de hemel was gebracht. (Vertaling Susanne Kurstjens)