Tijdens de algemene audiëntie van 3 maart sprak paus Franciscus over hoe Jezus ons in het gebed opent voor het mysterie van de Drie-ene God die liefde is.

Tijdens onze catechese-reis over het gebed willen we vandaag en volgende week bekijken hoe het gebed ons dankzij Jezus Christus wijd openstelt voor de Drie-eenheid – voor de Vader, de Zoon en de Geest –, voor de immense zee van God die liefde is.

Het is Jezus die de hemel voor ons opende en ons projecteerde in de relatie met God, Hij was het die dit deed: Hij opende deze relatie met de Drie-ene God: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Dit is wat de apostel Johannes bevestigt, aan het einde van de proloog van zijn evangelie: “Niemand heeft ooit God gezien; de Eniggeboren Zoon, die in de schoot des Vaders is, Hij heeft Hem doen kennen” (Joh. 1,18).

Gods identiteit

Jezus openbaarde ons de identiteit, deze identiteit van God, Vader, Zoon en Heilige Geest. We wisten niet hoe we moesten bidden: welke woorden, welke gevoelens en welke talen geschikt waren voor God. In de vraag van de leerlingen aan de meester, die we ons vaak hebben herinnerd tijdens deze catechesereeks, is al het tasten van de mens zichtbaar, zijn herhaalde pogingen om zich, vaak zonder succes, tot de Schepper te wenden: “Heer, leer ons bidden” (Lc 11,1).

De handen van wie bidt

Niet alle gebeden zijn hetzelfde, en ze zijn niet allemaal passend. De Bijbel zelf getuigt van de slechte uitkomst van veel gebeden, die worden verworpen. Misschien is God soms niet blij met onze gebeden en merken we het niet eens op. God kijkt naar de handen van degenen die bidden: om ze rein te maken, is het niet nodig ze te wassen; indien er iets nodig is, is het zich onthouden van slechte daden. Sint-Franciscus bad: Nullu homo ène dignu te mentovare, dat wil zeggen, “Niemand is waardig om U te noemen” (Zonnelied).

De armoede van ons gebed

Maar de wellicht ontroerendste erkenning van de armoede van ons gebed vloeide van de lippen van die Romeinse honderdman, die op een dag Jezus smeekte om zijn zieke dienaar te genezen (vgl. Mt. 8,5 – 13). Hij voelde zich volkomen onbekwaam: hij was niet Joods, hij was een officier in het gehate bezettingsleger. Maar bezorgdheid om de knecht doet hem durven, en hij zegt: “Heer, ik ben het niet waard dat Gij onder mijn dak komt; maar een enkel woord van U is voldoende om mijn knecht te doen genezen” (v.8).

Het is de uitdrukking die ook wij in elke eucharistische liturgie herhalen. Dialoog met God is een genade: we zijn het niet waardig, we ‘hinken’ bij elk woord en elke gedachte… Maar Jezus is de deur die ons opent voor deze dialoog met God.

God dicht bij

Waarom zou God van de mens houden? Er zijn geen voor de hand liggende redenen, er is geen verhouding. Zozeer zelfs dat de meeste mythologieën de mogelijkheid niet overwegen van een god die om menselijke aangelegenheden geeft; integendeel, die worden als vervelend en saai beschouwd, totaal verwaarloosbaar.

Laten we de zin die God tot zijn volk richt in herinnering roepen, herhaald in Deuteronomium: “Bedenk, welke mensen hebben hun goden dicht bij zich, zoals u Mij dicht bij u hebt?” Deze nabijheid van God is openbaring! Sommige filosofen zeggen dat God alleen aan zichzelf kan denken. Als wij mensen iets proberen, is het indruk te maken op de godheid en aangenaam te zijn voor zijn ogen. Vandaar de plicht van ‘religie’, met de processie van offers en devoties die voortdurend worden aangeboden om in de gunst te komen bij een zwijgzame God, een onverschillige God. Er is geen dialoog.

Een God die van de mens houdt

Het was alleen Jezus, het was alleen de openbaring van God aan Mozes voor Jezus, toen God zichzelf presenteerde; het was alleen de Bijbel die ons opende voor dialoog met God. Vergeet niet: “Welke mensen hebben hun goden dicht bij zich zoals u Mij dicht bij u hebt?”. Deze nabijheid van God opent ons voor een dialoog met Hem.”

We zouden nooit de moed hebben gehad om in een God te geloven die van de mens houdt, als we Jezus niet hadden gekend. Het kennen van Jezus deed ons dit begrijpen, openbaarde dit aan ons. Het is het schandaal dat we terugvinden in de gelijkenis van de barmhartige vader, of in die van de herder die op zoek gaat naar het verloren schaap (vgl. Lc. 15).

Niemand is vader zoals God

We zouden deze verhalen niet hebben kunnen bedenken, zelfs niet kunnen begrijpen, als we Jezus niet hadden ontmoet. Welke God is bereid te sterven voor de mensen? Welke God heeft altijd en geduldig lief, zonder te eisen in ruil daarvoor bemind te worden? Welke God accepteert het enorme gebrek aan dankbaarheid van een zoon die hem bij voorbaat om zijn erfenis vraagt en het huis verlaat om alles te verkwisten? (vgl. Lc 15,12 – 13)

Het is Jezus die het hart van God openbaart. Zo vertelt Jezus ons met zijn leven hoezeer God Vader is. Tam Pater nemo: niemand is vader zoals Hij. Vaderschap, dat nabijheid, mededogen en tederheid is. Laten we deze drie woorden niet vergeten die Gods stijl zijn: nabijheid, mededogen en tederheid.

Een liefde die zijn gelijke niet kent

Het is de manier om zijn vaderschap tot uitdrukking te brengen bij ons. We stellen ons met moeite de liefde voor waarvan de Allerheiligste Drie-eenheid zwanger is, en welke diepte van wederzijdse welwillendheid er bestaat tussen Vader, Zoon en Heilige Geest. De oosterse iconen laten ons iets proeven van dit mysterie dat de oorsprong en de vreugde van het hele universum is.

Bovenal ging het ons te boven om te geloven dat deze goddelijke liefde zich zou uitbreiden en zou landen op onze menselijke kust. We zijn de ontvangers van een liefde die zijn gelijke niet kent op aarde.

De genade van ons geloof

De Catechismus zegt: “De heilige menselijkheid van Jezus is dus de weg waarin langs de heilige Geest ons leert bidden tot God onze Vader” (nr. 2664). En dit is de genade van ons geloof. We hadden zeker niet kunnen hopen op een grotere roeping: de mensheid van Jezus – God kwam ons nabij in Jezus – stelde het leven van de Drie-eenheid zelf voor ons beschikbaar, en gooide deze deur van het mysterie van de liefde van de Vader, van de Zoon en van de Heilige Geest wijd open. (Vertaling Francesco Paloni)