Joseph Ratzinger voorspelde al in de jaren vijftig een reusachtige geloofsafval. Het ideologisch optimisme, zo typerend voor de babyboom-generatie, nam het hem niet in dank af.
Tja, de ontkerstening gaat alleen maar verder, reageert nu paus-emeritus Benedictus XVI, op het einde van Letzte Gespräche, het grote biografisch interview dat Peter Seewald hem vlak voor en na diens aftreden afgenomen heeft.
Maar Joseph Ratzinger was zelf een hoofdoorzaak van wat traditionalisten als de grote ontsporing van het Tweede Vaticaans Concilie beschouwen. Als theologische fluisteraar van de Keulse kardinaal Frings wist Ratzinger te bereiken dat de curiale planning van het Concilie op zijn kop werd gezet, waarna veranderingsgezinde krachten het konden overnemen.
Tegelijk zag Ratzinger ook als eerste in dat het Concilie hierdoor uit de katholieke bocht zou vliegen. Hij erkent dat hij, net als kardinaal Frings, al tijdens het Concilie last kreeg van wroeging. “Maar wij hebben op zich juist gehandeld, ook als we zeker de politieke gevolgen en de feitelijke uitwerking niet juist hebben ingeschat.”
Het is typerend voor dit interview. Seewald schroomt bij alle hoffelijkheid niet pijnlijke vragen te stellen, en Ratzinger reageert daar dan laconiek op, maar in laatste instantie toch verdedigend. De vraag wat vanuit kerkelijke structuren aan zelfafschaffing is bijgedragen, blijft zo liggen.
De lezer krijgt regelmatig het gevoel dat de waarheid opgeofferd wordt aan de diplomatieke vorm. Een voorbeeld: toen de liturgisch verfijnde Ratzinger in 2005 tot paus werd gekozen, was het elke geïnformeerde waarnemer duidelijk dat ceremoniarius Piero Marini de laan uit zou gaan.
We lezen nu dat deze “zeer goede man” ook zelf inzag “dat het tijd voor hem was dit ambt neer te leggen”. En ook staatssecretaris Sodano zou vrijwillig zijn opgestapt. En diens opvolger Bertone heeft fouten gemaakt, “maar wie maakt nu eigenlijk geen fouten?”
De verzekering van Benedictus dat paus Franciscus slechts wat andere beleidsaccenten zet dan hijzelf, moet waarschijnlijk ook in deze lijn worden opgevat.
Toch zal dit interview een zeer belangrijke bron van informatie blijken. Wie zich voor de figuur van paus Benedictus interesseert, mag het niet missen. Er zijn teveel interessante details om op te noemen. De eerste ontmoeting van Benedictus als paus was met Kyrill, de patriarch van Moskou. Ze konden het goed vinden.
Benedictus geeft een opvallende recensie van Poetin, die “natuurlijk als machtsmens” inziet dat “de vernietiging van het christendom Rusland dreigt te vernietigen”. “De mens heeft God nodig, dat ziet hij heel helder, en daar is hij zeker ook innerlijk door geraakt”, aldus de paus. Van welke leidende Europese politicus kan dat nog meer gezegd worden?
Benedikt XVI. Letzte Gespräche. Mit Peter Seewald. Uitg. Droemer, 286 pp., geb. € 19,99, ISBN 978-3-426-27695-2.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
