Tijdens de algemene audiëntie van 10 oktober sprak paus Franciscus over het vijfde gebod: Gij zult niet doden.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

De catechese van vandaag is gewijd aan het vijfde gebod: Gij zult niet doden. Het vijfde gebod: niet doden. Wij zijn al aanbeland in het tweede deel van de Tien Geboden, het deel dat gaat over je relatie met je naaste; en dit gebod, met zijn beknopte en duidelijke formulering, is als een opgetrokken muur ter bescherming van de fundamentele waarde in menselijke relaties. En wat is die fundamentele waarde? De waarde van het leven. Daarom: Gij zult niet doden.

Minachting voor het leven

Je zou kunnen zeggen dat al het kwaad in de wereld hiermee wordt samengevat: de minachting voor het leven. Het leven wordt bedreigd door oorlogen, door organisaties die de mens uitbuiten – we lezen er heel veel over in de krant en zien het terug op televisie -, door het speculeren met de schepping, door de wegwerpcultuur en door alle systemen die berekenend omgaan met het menselijk bestaan, terwijl een schandalig aantal mensen in mensonterende omstandigheden leeft. Dat is het leven minachten, ofwel, in zekere zin, doden.

Het is ook tegenstrijdig om het menselijk leven in de moederschoot te onderdrukken om andere rechten te beschermen. Maar hoe kan een handeling die onschuldig en weerloos ontluikend leven in de knop breekt, therapeutisch, beschaafd of menselijk zijn? Ik vraag jullie: is het juist om een menselijk leven te beëindigen om een probleem op te lossen? Is het juist om een huurmoordenaar in te huren om een probleem op te lossen? Dat mag niet; het is niet juist om een menselijk leven, hoe klein ook, te beëindigen om een probleem op te lossen. Het is alsof je een huurmoordenaar inhuurt om een probleem op te lossen.

Het kwetsbare leven

Waar komt dat allemaal vandaan? Waar ontstaat uiteindelijk het geweld en het afwijzen van het leven? Door angst. De aanvaarding van de ander is namelijk een uitdaging voor het individualisme.

Denk bijvoorbeeld aan het moment dat iemand ontdekt dat een ongeborene een handicap heeft, een zware zelfs. In dit soort dramatische situaties hebben ouders behoefte aan ware nabijheid en solidariteit om deze realiteit aan te kunnen en hun begrijpelijke angst te overwinnen. Vaak krijgen ze echter het haastige advies om de zwangerschap af te breken. Maar ‘de zwangerschap afbreken’ betekent dat je iemands leven beëindigt, direct.

Een ziek kind is als iedere hulpbehoevende op deze aarde. Hij is als een oudere die hulp nodig heeft, als al die armen die proberen het hoofd boven water te houden. Maar degene die een probleem lijkt te zijn, is in werkelijkheid een geschenk van God dat je uit je egocentrisme kan halen en je kan doen groeien in liefde. Het kwetsbare leven wijst ons op een uitweg, een manier om onszelf te bevrijden uit een in onszelf gekeerd bestaan en om de vreugde van de liefde te ontdekken.

En hier wil ik even stoppen om de vele vrijwilligers te bedanken, om het sterke Italiaanse vrijwilligerswerk te bedanken. Het is het sterkste dat ik ken. Bedankt.

 Afgoden van deze wereld

Wat brengt een mens ertoe om het leven af te wijzen? Dat zijn de afgoden van deze wereld: geld – beter om het weg te halen, want het kost geld -, macht, succes. Maar dat zijn de verkeerde maatstaven om ons leven op waarde te schatten. Wat is de enige authentieke maatstaf van het leven? Dat is de liefde, de liefde waarmee God van ons leven houdt! De liefde waarmee God ons leven liefheeft: dat is de maatstaf. De liefde waarmee God elk mensenleven liefheeft.

Want hoe druk je het gebod ‘Gij zult niet doden’ op een positieve manier uit? Door te zeggen dat God ‘de minnaar van het leven’ is, zoals we zojuist hebben gehoord in de lezingen.

Het geheim van leven wordt onthuld in de manier waarop de Zoon van God ermee is omgegaan. Hij maakte zich tot mens, inclusief het aanvaarden van het kruis, de afwijzing, de zwakte, de armoede en de pijn (vlg. Joh. 13,1). Christus zoekt ons in elk ziek kind, in elke zwakke oudere, in elke wanhopige vluchteling, in elk kwetsbaar en bedreigd leven (vlg. Mt. 25,34-46). Daarin is Hij op zoek naar ons hart om er de vreugde van de liefde te ontsluiten.

Minacht je bestaan niet!

Het is het waard om elk leven te aanvaarden, want elk mens is het bloed van Christus zelf waard (vlg. 1Pt. 1,18-19). Je kunt iets waarvan God zoveel gehouden heeft niet minachten!

We moeten tegen de mannen en vrouwen van deze wereld zeggen: minacht het leven niet! Andermans leven niet, maar ook je eigen leven niet, want ook daarvoor geldt het gebod: “Gij zult niet doden”. Aan heel veel jongeren moet worden verteld: minacht je bestaan niet! Houd op Gods werk af te wijzen! Jij bent een werk van God! Onderschat jezelf niet, minacht jezelf niet door jezelf afhankelijk te maken van dingen die je vernietigen en je naar de dood leiden!

Laat niemand zijn leven afmeten aan het bedrog van deze wereld, maar laat ieder zichzelf en de anderen aanvaarden in naam van de Vader die ons heeft geschapen. Hij is ‘de minnaar van het leven’. Dat is mooi: “God is de minnaar van het leven.” En wij zijn Hem allemaal zo dierbaar dat Hij zijn Zoon voor ons gezonden heeft. Het Evangelie zegt dan ook: “Zozeer immers heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem gelooft niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben” (Joh. 3,16). (Vert. SvdB)