Zwarte heiligen en zaligen zijn vaak onderbelicht gebleven binnen de Kerk. Om dat te veranderen, tekent en schrijft kunstenaar Ambrose Jozefzoon Black Saints Matter, een graphic novel over zwarte heiligen. ‘Ik wil tonen hoe groot de diversiteit in onze Kerk is.’
Victoire Rasoamanarivo, Carolus Lwanga, Benedictus de Moor – de kans is groot dat je deze heiligen niet kent, en daarmee ben je niet de enige. De Kerk kent heel wat zwarte heiligen en zaligen, maar die zijn de afgelopen eeuwen zelden uitgebreid onder de aandacht gekomen.
Tijd om daar iets aan te veranderen, besloot Caribisch kunstenaar Ambrose Jozefzoon (30). Op zijn Instagrampagina Black Saints Matter plaatst hij getekende portretten van zwarte heiligen, zaligen en andere bijzondere katholieken. “Daar kwamen zoveel positieve reacties op, dat ik besloot om door te gaan”, zegt Jozefzoon.
Na een gesprek met een vriend besloot hij dat de tijd rijp is voor een graphic novel – een roman in stripvorm – over zwarte heiligen, zaligen en zij die op de nominatielijst voor een heilig- of zaligverklaring staan. Deze graphic novel krijgt ook de titel Black Saints Matter. “Daarin wil ik alle boeiende verhalen vertellen over zwarte heiligen”, zegt Jozefzoon. “In stripvorm, want dat spreekt tot de verbeelding.”
De naam van het project is een verwijzing naar de Amerikaanse antiracismebeweging Black Lives Matter (BLM). “Niet iedereen begrijpt dat meteen. BLM is natuurlijk geen kerkelijke beweging en heeft ambivalente neveneffecten.” Zo is de BLM-beweging weleens in opspraak gekomen vanwege vandalisme en plunderingen tijdens demonstraties. “Black Saints Matter is uiteraard geweldloos, ik zoek kerkelijke wegen voor verandering”, legt Jozefzoon uit. “Mensen begrijpen het wel als ik uitleg dat ik deze titel gebruik voor een groter bereik.”
Volgens Jozefzoon is de onbekendheid van zwarte heiligen niet iets dat je alleen bij witte katholieken ziet. “Ook voor zwarte mensen lijkt het vaak alsof bijna alle heiligen wit waren, maar er zijn ook heel wat zwarte heiligen.” Zelf ontdekte hij ook dat er veel meer zwarte heiligen zijn dan die hij kende voordat hij met zijn research begon.
Racisme is steeds vaker een onderwerp van discussie, ook binnen de katholieke Kerk. Jozefzoon denkt dat zwarte heiligen een waardevolle rol kunnen spelen op dat gebied. “Dat kunnen ze niet alleen door te tonen hoe racisme hun levens beïnvloed heeft, maar ook door hun reactie erop”, zegt hij. “Deze heiligen hadden de moed om liefde tegenover haat te stellen.”
“Ik hoop dat dit kan doorgroeien naar meer dan alleen een graphic novel, dat dit project een soort emancipatiebeweging in gang zet.”
Tweet dit!
“Heiligen leren ons dat je met Gods genade bij Hem in de hemel kunt komen”, vervolgt hij. “Zwarte heiligen leren ons dat het daarbij niet uitmaakt waar je vandaan komt. Het is misschien wel moeilijker, als je eerst slaaf moet zijn in Amerika of martelaar moet worden in Afrika. Maar God geeft iedereen de genade die nodig is om heilig te worden.”
Jozefzoon ziet dat de waardering voor zwarte heiligen en zaligen binnen de Kerk al de goede kant opgaat. Met name Paus Johannes Paulus II heeft belangrijke stappen gezet. “Niet alleen reisde hij naar gebieden waar nog nooit een paus was geweest”, zegt de kunstenaar, “maar ook heeft hij met zijn vele heilig- en zaligverklaringen de ogen van de wereldkerk geopend: heiligen komen overal vandaan, niet alleen uit Europa.”
Door zijn onderzoek is Jozefzoon erachter gekomen dat er veel meer zwarte heiligen en zaligen zijn dan op het eerste oog lijkt. Dat maakt het lastig om ze allemaal aandacht te geven in zijn graphic novel, maar hij gaat het wel proberen. “Uiteraard zijn er verhalen die meer aanspreken dan andere; niet elk verhaal zal even lang worden”, zegt hij. “Zo zijn de martelaren van Oeganda echte zwarte helden, zelfs over de grenzen van de Kerk heen. Maar aan de andere kant zijn die al bekender dan vele anderen, die kleine dingen deden met veel liefde.”
De reacties op Black Saints Matter zijn niet onverdeeld positief. Zo krijgt Jozefzoon wel eens kritiek omdat zijn werk op zwarte heiligen gericht is. “De beheerder van een andere pagina over heiligen noemde me daarom een racist”, zegt hij. “Maar gelukkig krijg ik meer steunbetuigingen dan hatelijke opmerkingen.”
Jozefzoon hoopt met Black Saints Matter een bijdrage te leveren aan het bewustzijn rondom diversiteit in de Kerk. “Ik hoop dat dit kan doorgroeien naar meer dan alleen een graphic novel, dat dit project een soort emancipatiebeweging in gang zet”, zegt hij. “Ik wil katholieken laten inzien hoe groot de diversiteit in onze Kerk is.”
Wanneer Black Saints Matter afgerond zal zijn, weet Jozefzoon nog niet. Hij heeft in ieder geval de ambitie om de graphic novel in het Engels en het Nederlands uit te geven en hoopt ook op Franse, Spaanse en Portugese vertalingen. Wie geïnteresseerd is, kan de ontwikkelingen rondom Black Saints Matter op Jozefzoons Instagrampagina volgen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
