Om de vier jaar telt februari 29 dagen, zodat ons kalenderjaar weer gelijkloopt met het astronomische jaar. Maar wist je dat het schrikkeljaar ook een katholieke oorsprong heeft?
Het systeem van schrikkeljaren bestond al in de Oudheid, maar het kalenderjaar zoals wij dat tegenwoordig kennen, heeft zijn oorsprong in de katholieke Kerk. Volgens James Weiss, hoogleraar Kerkgeschiedenis aan Boston College, stelde paus Gregorius XIII in 1582 het kalenderjaar bij zodat het Paasfeest weer in het jaargetijde viel waarin het ten tijde van de vroege Kerk gevierd werd.
De Juliaanse kalender, die in het Romeinse Rijk gebruikt werd en naar Julius Caesar is vernoemd, volgde de Egyptische kalender en voegde elke vier jaar een dag toe. Maar daardoor liep die niet langer gelijk met het astronomische jaar – de tijd die de aarde erover doet om één baan rond de zon te voltooien, legt Weiss uit.
“Een schrikkeljaar om de vier jaar bleek te veel schrikkeljaren te zijn”, zegt hij. “Na verloop van tijd liep het kalenderjaar niet langer gelijk aan het astronomische jaar.”
Paus Gregorius bepaalde dat de kalender niet synchroon liep met het lentepunt met een verschil van tien dagen. Dit was belangrijk voor de Kerk omdat de datum van Pasen tijdens het Concilie van Nicea in 325 bepaald werd op de zondag na de eerste lentevollemaan. Het begin van de lente stond vast op 21 maart. Zonder aanpassing zou Pasen langzaamaan richting de zomer verschuiven.
Daarom vaardigde paus Gregorius op 24 februari 1582 een pauselijke bul uit, ‘Inter gravissimas’ getiteld. Met deze bul wilde hij de fout rechtzetten. De nieuwe kalender – de Gregoriaanse kalender – voegde om de vier jaar een dag toe aan februari.
Zo werd het probleem wiskundig verholpen, vervolgt Weiss, al bleven de tien “niet synchroon lopende” dagen over. Katholieke landen als Italië, Spanje en Polen behoorden tot de eerste landen die op de Gregoriaanse kalender overstapten in oktober 1582.
Dat deden ze door de tien “overgebleven” dagen simpelweg over te slaan. De Italianen, Polen en Spanjaarden gingen op 4 oktober naar bed; toen ze de volgende ochtend wakker werden, was het 15 oktober.
“Om het nog ingewikkelder te maken, volgde niet heel Europa de Gregoriaanse kalender”, zegt Weiss. “Lange tijd was er enorme verwarring over de datum, waardoor er een soort chaos ontstond.”
In de tweehonderd jaar die erop volgden, stapten de meeste Europese landen over op de Gregoriaanse kalender. De katholieke gebieden van de Nederlanden stapten in 1582 en 1583 al over, maar het protestantse noorden voerde pas rond 1700 de nieuwe jaartelling in.
Griekenland en Turkije waren in respectievelijk 1924 en 1927 de laatste Europese landen die overstapten op de Gregoriaanse kalender. Tegenwoordig gebruikt het grootste deel van de wereld deze jaartelling, maar er zijn nog steeds landen die een eigen kalender hanteren, zoals Ethiopië en Iran. Er zijn ook landen, zoals Bangladesh en Israël, die zowel de Gregoriaanse als een eigen jaartelling gebruiken.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
