Elke jongere loopt weleens rond met een vraag die hij of zij aan een geestelijke wil stellen. In deze nieuwe rubriek doen we dat voor je. Deze week de vraag: waarom doet liefdesverdriet zo veel pijn? Eli Stok (31) de jongste priester van het bisdom Rotterdam, geeft antwoord.

Stok denkt dat er vanuit christelijk theologisch perspectief veel te zeggen valt over liefdesverdriet, maar hij vindt het allereerst belangrijk om te benoemen dat er een hele sterke biologische en psychologische kant aan liefdesverdriet zit. “Biologisch gezien is liefdesverdriet net zoiets als afkicken, omdat er gebieden in je hersenen die te maken hebben met beloning niet meer worden gestimuleerd zoals eerst. Je vertrouwen en gevoel van eigenwaarde krijgen een deuk.”

‘De mens alleen is eigenlijk niet af’

Je kunt verschillende dingen zeggen over waarom liefdesverdriet zo’n pijn doet, denkt Stok. “God gaat op zoek naar een geschikte partner voor de mens in Genesis 2. Hij maakt iemand voor de mens die heel erg op hem lijkt, maar toch ook verleidelijk ánders is. Dus de mens alleen is eigenlijk niet af.”

De zin ‘Eindelijk been van mijn gebeente en vlees van mijn vlees’ in Genesis 2 zegt volgens Stok eigenlijk: deze is hét! Daar spreekt een grote verrukking en verwondering uit. “Wat er gebeurt met liefdesverdriet is dat de verwondering, blijdschap en extase plaatsmaken voor teleurstelling en ontgoocheling. Je beweegt van ‘deze is hét’ naar ‘deze is het toch niet’,” zegt Stok. “Dat is een pijnlijk proces. Ook omdat daarmee de toekomst die je je had voorgesteld, wegvalt.”

Liefdesverdriet is ergens goed voor

Maar is liefdesverdriet ook ergens goed voor? “Ja”, vindt Stok. “Je kunt natuurlijk agressief, bitter of wanhopig worden, maar je kunt er ook door groeien in je geloof. Je leert God op een andere manier kennen en je leert meer over het leven. Omdat je je kwetsbaar opstelt in de liefde, is liefdesverdriet een risico dat erbij hoort. Het is iets waar je van groeit als mens, denk ik. Je wordt er milder en begripvoller van richting andere mensen. Net als in andere vormen van lijden, denk ik dat als je er zelf doorheen bent gegaan, je ook beter naar anderen luistert en het verdriet beter begrijpt.”

Als je te maken hebt met lijden, is de grote vraag: hoe doe je dat? Wat als je kapot gaat aan het lijden? “Dat is heel menselijk, je mag er ook wel kapot van zijn”, antwoordt de priester, maar “maakt dat je minder, wantrouwig, of bitter? Of ben je op een gegeven moment in staat om een stap te zetten waarbij je zegt: ‘Nou, ik heb geleerd van wat er gebeurd is, ik ben gegroeid in de liefde op een bepaalde manier en heb om leren gaan met verdriet?’”

Worsteling in de Bijbel

Liefdesverdriet is ook een beproeving. Je kunt vragen hebben als: mag ik er wel zijn? Ben ik waardig genoeg? Mensen gaan vaak op zoek naar waar het is misgegaan. Het lukt niet altijd om daar een antwoord op te vinden. “Dat is ook een van de redenen waarom liefdesverdriet pijn doet en frustrerend is”, stelt Stok. “Omdat je gewoon niet altijd goed de vinger kunt leggen op wat er nou is gebeurd.”

Ook in de Bijbel lees je die worsteling, volgens Eli Stok. En er is niet één antwoord. “Het volk Israël denkt dat het een relatie met God heeft in de tempel. Op een gegeven moment verwoesten de Babyloniërs de tempel en alles is kapot. Het volk wordt weggevoerd. De profeet Ezechiël beschrijft achteraf hoe de aanwezigheid van God is weggegaan, want Hij kon niet meer aanzien wat er allemaal gebeurde in Jeruzalem.”

Die ervaring van ballingschap is de ervaring van ‘we zijn niet meer samen. Wat nu? En waarom?’ Ook daarop worden verschillende antwoorden gegeven, denkt Stok. “In het boek Daniël wordt gezegd: ‘Het is allemaal onze schuld. We hebben gezondigd, onze vaderen hebben gezondigd. Dus het ligt aan ons.’ In dit geval een logisch antwoord, omdat je moeilijk kunt zeggen dat het allemaal aan God ligt.”

Waarom lijden?

Het boek Job is volgens de priester ook een verhaal over de vraag: ‘Waarom overkomt mij dit lijden?’ “Er wordt tegen Job gezegd dat het zijn eigen schuld is. Maar Job zegt: ‘Nee, dat is niet waar, en ik wil daar eigenlijk wel met God over praten, want Hij is de enige die kan oordelen.’ Job zelf is van mening dat-ie onschuldig is en God bevestigt hem daar achteraf ook in. Dus het idee van: ‘Het is allemaal mijn schuld’, is niet per se waar”, aldus Stok.

Een boek als Prediker gaat ook over het lijden en heeft vooral de insteek shit happens, lacht hij. “Sommige dingen gebeuren gewoon en je kunt je er ook niet tegen wapenen. Soms heb je alles goed gedaan en gaat het nog mis. Soms doe je een heleboel dingen fout en gaat het alsnog goed, dat kan ook.”

De priester is zeker dat iedereen van wie je houdt, je iets leert. “Ook als relaties stuk gaan, betekent dat nog steeds niet dat het waardeloos was, omdat liefde uiteindelijk nooit echt verloren gaat”, besluit Stok.