<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Jong

Iemand om te vertrouwen: hoe zusters onschatbaar zijn in de strijd tegen mensenhandel

Luuk van den Einden 26 november 2021
image
Slachtoffers van mensenhandel kunnen in allerlei sectoren terecht komen, waaronder in de prostitutie. Foto: Gio Mikava - Unsplash

Mensenhandel maakt jaarlijks duizenden – veelal jonge – slachtoffers. In heel Europa is de steun van katholieke zusters onschatbaar voor hen: “Veel slachtoffers zoeken hun toevlucht in geloof.”

“Je moet wel lachen”, kreeg Blessing Okoedion te horen toen ze voor het eerst in Italië de straat op werd gestuurd. De nu 34-jarige Nigeriaanse ziet dat moment in 2013 nog altijd als het keerpunt in haar leven. “Ik herinner me hoe ik mijn gezicht uit schaamte probeerde te verbergen.”

De mensensmokkelaars die haar tot prostitutie dwongen, bevolen haar te lachen naar haar klanten. “Je emoties doen er niet meer toe, want je bent toch maar een slaaf”, zegt ze. “Je moet jezelf aan klanten als een product aanprijzen, ze het idee geven dat je daar wil zijn, dat dit jouw keuze is. Want dat zien kopers op je gezicht en in de handelingen die je verricht. Niemand begreep dat die meisjes op straat niet echt lachten.”

Waardigheid terugkrijgen

Okoedion beschreef haar ontmenselijkende ervaringen in de seksslavernij op een congres dat vorige maand werd georganiseerd door de Amerikaanse en Ierse ambassades in het Vaticaan. Het thema van dit evenement luidde: ‘Een nieuwe generatie voorbereiden op de strijd tegen moderne slavernij’.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Haar verhaal liep goed af. Katholieke zusters hielpen haar haar vrijheid terug te krijgen en lieten haar haar eigenwaarde herontdekken. Nu steunt ze andere slachtoffers van mensenhandel. Volgens Okoedion lieten de zusters haar zien “wat het betekent om zelfstandig en vrij te zijn” en hielpen ze haar niet alleen “om mijn waardigheid terug te krijgen, maar gaven ze me ook een stem en ogen waarmee ik naar sociale onrechtvaardigheid kan speuren.”

Okoedions verhaal is niet uniek, en zeker niet in Europa. Volgens cijfers van de Raad van Europa telde het continent in 2018 15.310 geregistreerde slachtoffers van mensenhandel; drie jaar eerder waren dat er nog 10.598. Deze cijfers geven echter een beperkt beeld: het werkelijke aantal slachtoffers ligt nog veel hoger.

Nederlandse slachtoffer

In Nederland waren er volgens het Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel (CoMensha) in 2020 1013 geregistreerde slachtoffers; waarschijnlijk een derde van het werkelijke aantal. Het aantal slachtoffers lijkt af te nemen, maar dat is volgens Ivonne van de Kar schijnt bedriegt: “Er worden minder gevallen gemeld omdat er minder aan opsporing wordt gedaan. In 2014 piekten de aangiftes: het jaar erop daalden ze sterk, omdat toen veel politiemensen werden overgeplaatst van zedenzaken naar migratie.”

Slachtoffers van mensenhandel komen niet alleen uit het buitenland: ongeveer vijftien procent heeft de Nederlandse nationaliteit. In deze gevallen gaat het vaak om slachtoffers van loverboys. “Dat zijn vaak jonge vrouwen met een moeilijke jeugd of een kleine hersenbeschadiging, die heel goedgelovig zijn en snel vallen voor de trucs van een loverboy”, legt Van de Kar uit.

Het typische beeld dat slachtoffers van mensenhandel vooral vrouwen zijn die in de prostitutie terechtkomen, is deels waar. Het grootste deel van de slachtoffers komt in een vorm van dwangarbeid terecht, bijvoorbeeld in de landbouw of de transportsector; hieronder zijn ook veel mannelijke slachtoffers. Een deel wordt door criminele organisaties ingezet om bijvoorbeeld te bedelen op straat.

Wie zijn slachtoffer van mensenhandel in Nederland en waar komen ze vandaan? Bekijk het in de tool:

In 2009 werd het netwerk RENATE (Religious in Europe Networking Against Trafficking and Exploitation) opgericht door zusters en leken die zich inzetten in de strijd tegen mensenhandel. Inmiddels heeft het netwerk vertegenwoordigers in 31 verschillende landen. Een van hen is zuster Imelda Poole, die met slachtoffers van mensenhandel werkt in Albanië. Op het Vaticaanse congres sprak ze over de vrouwenopvang in Albanië. “Bijna alle slachtoffer die we tegenwoordig opvangen zijn minderjarig”, zegt Poole. “Ze komen uit landen waar ze erger mishandeld zijn dan je je zou kunnen voorstellen.”

Huiskamerprojecten

In Nederland zetten zusters zich tot enkele jaren geleden in tegen mensenhandel. In 1991 vormde een groep zusters uit verschillende congregaties de Stichting Religieuzen tegen Vrouwenhandel. “Deze zusters werkten in buurten waar vaak ’s avonds meisjes tippelden”, aldus Ivonne van de Kar, die lange tijd coördinator van de stichting was. “Ze wilden iets doen voor die jonge vrouwen en zo ontstonden huiskamerprojecten, waar deze meisjes warm konden worden of met een hulpverlener konden praten.”

In 2015 werd de stichting ontbonden omdat de zusters te oud waren geworden om de jonge vrouwen nog te kunnen opvangen, legt Van de Kar uit. Hun werk is overgenomen door protestantse en seculiere organisaties; katholieke organisaties die zich met mensenhandel bezighouden zijn er niet meer in Nederland. Van de Kar hoopt dat dat in de toekomst zal veranderen: “Er komen voorzichtig weer wat jonge religieuzen bij. Zij kunnen echt iets doen, door hun gezicht te tonen en pastoraal actief te zijn.”

“Iemand die je kan vertrouwen, iemand die geen oordeel over je velt: dat droegen en dragen zusters uit.”
- Ivonne van de Kar

Nederland is wel aangesloten bij het netwerk RENATE met Van de Kar als vertegenwoordiger. Daarnaast zet ze het werk van de zusters voort in de stichting Zusterwerk, dat op kleinere schaal voor voorlichting en bewustwording zorgt.

Religie en hulpverlening

Volgens Van de Kar is het belangrijk dat mensen met een religieuze drijfveer zich blijven inzetten voor slachtoffers van mensenhandel, zeker nu het aantal religieuzen terugloopt. In grote delen van de wereld zijn religie en cultuur namelijk onlosmakelijk met elkaar verbonden. “Heel lang waren sociaal werkers in Nederland heel terughoudend met religie”, zegt ze. “Slachtoffers die bijvoorbeeld zeiden: ‘God zal me helpen’ werden bijna meewarig aangekeken.”

Als slachtoffers een zuster ontmoetten, waren ze vaak opgelucht omdat ze iemand troffen die hen begreep, aldus Van de Kar. “Gelukkig begint het bij seculiere organisaties door te dringen hoe belangrijk religie is bij hulpverlening; veel slachtoffers zoeken hun toevlucht in geloof.”

https://www.kn.nl/donaties/

“Het allersterkste van de zusters vond ik dat ze tegen slachtoffers zeiden: ik ben bij jou, ik luister naar jou en ik geloof jou. Deze onbevooroordeelde houding vinden sommige experts onprofessioneel, maar die is nog steeds hard nodig”, zegt ze. “Iemand die je kan vertrouwen, iemand die geen oordeel over je velt: dat droegen en dragen zusters uit.”

Vertrouwen op jongeren

Zuster Imelda Poole plaatst haar vertrouwen in de jongste generaties “om de gruwelijke misdaad van mensenhandel voorgoed de wereld uit te helpen.” Onderwijs is daarbij de sleutel, denkt ze. “Jongeren zijn echt de toekomst. Wij ouderen hebben verantwoordelijkheden tegenover hen. De belangrijkste daarvan zijn luisteren en steun bieden, zodat ze alle kansen en vaardigheden krijgen om invloed uit te kunnen oefenen.”

“Het belangrijkste is dat jongeren zich er bewust van worden dat mensenhandel bestaat, ook hier, ook in je eigen woonplaats”, beaamt Van de Kar. Bewustwording creëren kan volgens haar op allerlei manieren, bijvoorbeeld door een profielwerkstuk of paper over mensenhandel te schrijven of door er als jongerengroep een thema-avond over te organiseren. “Als je mensenhandel leert te herkennen, kun je erop letten; dat kan het verschil maken.”

De fragmenten over Blessing Okoedion en zuster Imelda Poole zijn overgenomen van Catholic News Agency.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.