De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) handelt in strijd met toezeggingen van staatssecretaris Dijkhoff aan de Tweede Kamer en aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).

Hij doet de aanklacht namens een 23-jarige Afghaanse katholiek geworden ex-moslim, die op grond van dit “onbehoorlijk handelen” van de IND opnieuw asiel is geweigerd. Eind oktober verscheen deze, vergezeld door hulpbisschop Everard de Jong van Roermond, abt Malachias Huijink van de trappistenabdij Lilbosch, twee priesters en bijna dertig parochianen in beroep voor de rechter.

Morele bijstand

De groep uit Tegelen had een bus gehuurd om hun Afghaanse medeparochiaan in Utrecht moreel bij te staan. Deze blijft om veiligheidsredenen liever anoniem. Mgr. De Jong had eerder voor hem getuigd, maar dat was door de IND als niet-doorslaggevend afgewezen. Nu was het de beurt aan Dom Malachias om de rechter te overtuigen.

Geen inhoudelijke toetsing

Maar hoe welwillend rechter L.A. Banga zich ook toonde, zij maakte klip en klaar dat er een nieuw element in het geding moest worden gebracht die de zaak anders maakte dan de drie eerder gedane asielaanvragen. De rechter toetst namelijk niet inhoudelijk, maar of de IND de procedures correct heeft gevolgd.

Amateurisme

En dat laatste bestrijdt Verbaas. Doordat de gehoor- en beslisambtenaren van de IND geen deskundigen zijn op het gebied van geloofsbeleving, zijn bekeerlingen overgeleverd aan het amateurisme van individuele ambtenaren. De IND moet zo’n deskundige volgens een Europese richtlijn wel hebben, maar heeft die niet. Sterker nog: de dienst schuift getuigenissen van wel erkende deskundigen wel vaker op niet-inhoudelijke gronden terzijde.

‘Onvoldoende onderbouwd’

De vertegenwoordiger van de IND verwierp zoals te verwachten het verwijt van gebrek aan deskundigheid. Zij onderstreepte nog maar eens dat de nieuwe katholiek “zich op de vlakte houdt”, “geen inzicht geeft” ondanks dat hij daartoe wel de gelegenheid heeft gehad. Hij heeft zijn bekeringsverhaal “onvoldoende onderbouwd” zodat de beslisambtenaar moest vaststellen dat hij “geen diepgewortelde levensovertuiging” heeft.
Ze wees er fijntjes op dat de IND geen wettelijke verplichting heeft voor dergelijke beslissingen deskundigheid in te roepen.

Bekering ‘geloofwaardig’

Dat de IND willekeurig verklaringen van getuigendeskundigen terzijde zou mogen schuiven wil er bij Verbaas niet in. Want er ligt namelijk een rapport van VU-hoogleraar godsdienstpsychologie prof.dr. Joke van Saane, die in een 17 pagina’s tellend rapport op basis van systematisch onderzoek concludeert dat de bestreden bekering wel degelijk “geloofwaardig” is. Hetzelfde geldt voor een eerdere verklaring van de abt van Lilbosch.
Beide verklaringen zijn afgewezen omdat de asielzoeker zelf in staat moet zijn een geloofwaardig verhaal neer te zetten. Dat iemand actief is in een kerkgemeenschap, in dit geval het klooster van Lilbosch, is niet voldoende en Van Saane’s rapport is afgewezen omdat zij de man niet persoonlijk gesproken heeft.

‘Erkende methode’

Dat laatste vond Verbaas al te gek omdat zij haar rapport schreef op basis van het volledige asieldossier en dit een “erkende wetenschappelijke methode” is.

Het gaat ook om meer dan louter ‘actief zijn in een kerkgemeenschap’, bleek uit het getuigenis van abt Malachias. Hij vertelde hoe de Afghaanse jongeman “zonder enige verplichting” steeds vaker bij de kloosterlijke gebedstijden en Eucharistie aanwezig was en “intensief meebidt”. Wekelijks voert Dom Malachias gesprekken over diens “persoonlijke geloofsinhoud”. “Hij is vervuld van Christus. Hij heeft niet meer zozeer een vragend gebedsleven, maar er een van vertoeven bij Christus, iets waar hij zijn hele leven naar op zoek was.” De abt noemde deze gesprekken “diep” en “heel inspirerend voor mijzelf”, met name de “honger naar de Eucharistie”.

Geen medicijnen meer

Hij vertelde ook dat de man, die op zijn dertiende Afghanistan moest ontvluchten, door het geloof zodanig tot rust is gekomen dat hij niet langer zware kalmerende medicijnen nodig heeft.
Die behoefte aan de dagelijkse Eucharistie bleef ook toen hij drie maanden in Amsterdam woonde waar hij al snel aansluiting zocht en vond.

Vrije geloofsbeleving

De bekeerling kwam ook zelf aan het woord, maar kon door de emoties wat moeilijk uit zijn woorden komen. Wat hij wel heel duidelijk maakte was dat het geloof hem gelukkig maakt en dat het hem niet uitmaakt waar hij woont zolang hij maar vrij is om katholiek te zijn.

‘Onbehoorlijk’

Hoe de rechter zal beslissen is onzeker. In principe toetst de rechter alleen of de IND de procedures correct heeft gevolgd.
Verbaas heeft om die reden ook een klacht ingediend tegen de dienst vanwege de weigering inhoudelijk in te gaan op het rapport van Van Saane. Dan kan de Nationale Ombudsman in laatste instantie beoordelen of de IND onbehoorlijk gehandeld heeft of niet. Bovendien handelt de IND volgens Verbaas in strijd met de toezeggingen die staatssecretaris Dijkhoff in 2015 deed aan de Tweede Kamer, namelijk dat de IND alles zou betrekken wat de asielaanvrager zelf zou aandragen, óók verklaringen van anderen.

Tweede aanklacht

Daarnaast heeft Verbaas een klacht ingediend tegen de Nederlandse vertegenwoordiger bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Want die heeft op 10 juni 2016 in een vergelijkbare bekeringszaak tegenover het Hof verklaard dat de IND de rapportage van Van Saane zou betrekken in de beoordeling of een bekering geloofwaardig is.

‘Verkeerde informatie’

Maar in werkelijkheid, aldus de advocaat, wordt “het rapport afgedaan met enkele niet-inhoudelijke standaardoverwegingen”. “Zowel de toezegging van de staatssecretaris aan de Kamer als die van de Nederlandse vertegenwoordiger bij de EHRM maken dat het niet inhoudelijk afdoen van het rapport van Van Saane over mijn cliënt strijdig is met het vertrouwensbeginsel en onbehoorlijk is”, aldus Verbaas. Dat zou trouwens ook betekenen dat het Europees Hof verkeerde informatie is verstrekt, hetgeen “ook onbehoorlijk geacht kan worden”.