De pauselijke exhortatie Amoris laetitia geeft een heldere lijn voor hertrouwd gescheidenen.

Baldisseri is secretaris-generaal van de bisschoppensynode en maakte in die hoedanigheid ook beide gezinssynoden van 2014 en 2015 mee.
Zes kardinalen, van wie er vier openlijk, hebben paus Franciscus om meer helderheid in deze kwestie gevraagd.

‘Bijzondere situaties’

Volgens Baldisseri moet de “eigenheid” van bijzondere situaties “bij de onderscheiding worden betrokken”. Het doel moet de opname van de mensen in het leven van de Kerk zijn, “naar de mogelijkheden, de afgelegde weg en de omstandigheden van ieder“.

‘Normen niet veranderd’

Die houding is volgens de kardinaal ook de houding geweest bij de beide gezinssynoden. Individueel maatwerk in plaats van “droge theologische of formele vragen“. Tegelijkertijd benadrukte hij dat de normen van de Kerk niet veranderd zijn en ook rekening gehouden moet worden met “traditionele morele overwegingen“.

Toelating tot sacramenten

In het debat rond Amoris laetitia van april 2016 gaat het vooral om de omgang met katholieken die na een echtscheiding een burgerlijk huwelijk zijn aangegaan. Het debat spitst zich vooral toe op de vraag of deze mensen onder voorwaarden tot de communie en de biecht toegelaten kunnen worden.

Dubiabrief

De discussie bereikte een hoogtepunt in november vorig jaar, toen een brief van zes kardinalen door vier van hen onder hun naam werd gepubliceerd. Daarin leggen de kardinalen paus Franciscus vijf vragen, zogeheten ‘dubia’, voor die alleen met ja of nee dienen te worden beantwoord.

Geen antwoord

Omdat de paus de brief weigerde te beantwoorden, hebben vier van de zes opstellers besloten deze te publiceren teneinde gelovigen te laten merken dat zij niet de enigen zijn die met vragen zitten. Dat is door sommigen opgevat als een affront tegenover de paus, door anderen als een legitieme daad.

Synodaliteit

Kardinaal Baldisseri ging niet op de dubia in, maar zei dat de afloop van de discussie afhangt van wat de paus verstaat onder synodaliteit.
Hij verwijst daarmee naar suggesties van de paus bisschoppenconferenties meer autonomie te geven waar het onder meer pastorale noden of behoeften betreft.

Discrepantie

Onlangs bleek er een grote discrepantie tussen de Canadese bisschoppen, waar de ene groep de laatste sacramenten in geval van euthanasie onverenigbaar met het geloof noemt, en de andere die afhankelijk van omstandigheden niet uitsluit.

‘Verkeerde medische behandeling’

Zeer onlangs schaarde de Oostenrijkse hulpbisschop Andreas Laun zich achter de dubia. De Salzburger moraaltheoloog vergeleek het toelaten van hertrouwd gescheidenen tot de heilige communie met een verkeerde medische behandeling.

‘Zegen van de paus’

Zijn landgenoot en bisschop van Feldkirch Benno Elbs zei echter in een interview kort voor Kerst dat hertrouwd gescheiden katholieken de “zegen van de paus” hebben om ter communie te gaan. In een interview met Die Presse verklaarde Elbs dat “de leer zodanig is veranderd dat zij de deur heeft geopend. Mensen hebben in het verleden gewetensbeslissingen genomen, maar nu kunnen ze dat, zogezegd, met de zegen van de paus. Dat is een essentieel proces.”

‘AL draait om gewetensbeslissingen’

Volgens Elbs draait AL in zijn geheel om het nemen van gewetensbeslissingen. “Of dat in een voetnoot staat of niet doet niet ter zake. Het geheel ademt de geest dat iedere individuele persoon naar geweten een weg kan vinden om met zijn levenssituaties om te gaan.”

Onomkeerbaar

De toelating tot de communie is naar zijn mening onomkeerbaar. “Dat was al lang de pastorale praktijk. Zelfs theologisch. Nu moeten wij niet de fout gaan maken nieuwe regels te bedenken. De voortgang is een houding die de normen overstijgt.” (KN/KNA/LSN)