Opnieuw is een arts op de vingers getikt na het onzorgvuldig uitvoeren van euthanasie op een patiënt met dementie. Experts uit christelijke hoek reageren op de zaak.

Het Regionale Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg heeft een waarschuwing gegeven aan een arts, die het leven beëindigde van een 67-jarige vrouw met ernstige dementie. De discussie over euthanasie op wilsonbekwame patiënten had volgens het tuchtcollege moeten leiden tot “een nog grotere procedurele zorgvuldigheid dan al gebruikelijk is”.

Negatief advies

De vrouw had een schriftelijke wilsverklaring voor euthanasie laten opstellen, toen zij de diagnose Alzheimer kreeg. Toen de huisarts in 2017 aan het euthanasietraject begon, zat zij al vier jaar in een verpleegtehuis, iets wat zij absoluut niet wilde. De huisarts begon het traject na aanhoudende verzoeken van de familie.

De huisarts twijfelde over de juistheid van de zaak en vroeg een specialist ouderengeneeskunde de zaak over te nemen. Deze schakelde de verplichte SCEN-arts in. De SCEN-arts oordeelde echter dat er geen sprake was van ondraaglijk lijden. Hierdoor kon de euthanasie niet doorgaan.

Onvoldoende onderbouwing

De specialist ouderengeneeskunde legde zich hier niet bij neer, maar vroeg nu een arts van de Stichting Levenseinde Kliniek (nu Expertisecentrum Euthanasie) te oordelen over de zaak. Deze arts vond euthanasie wel prima en zo geschiedde.

Het tuchtcollege oordeelt nu dat de specialist ouderengeneeskunde, die overigens ook bij de Levenseindekliniek betrokken bleek te zijn, niet aan de zorgvuldigheidseisen voldeed. Deze zou onvoldoende hebben onderbouwd waarom zij anders had gehandeld dan het advies van de SCEN-arts.

Signaal

Professor Theo Boer, hoogleraar ethiek van de gezondheidszorg aan de Protestantse Theologische Universiteit Groningen legt uit dat een arts in principe het oordeel van de SCEN-arts niet verplicht hoeft op te volgen. “Het is wel zeer ongebruikelijk om af te wijken van dit oordeel. Dan moet daar een goede motivatie tegenover staan. Ik zeg zelf altijd: bij twijfel niet inhalen. Het bevreemdt mij dat er alleen een waarschuwing is gegeven.”

Een waarschuwing van het tuchtcollege geeft wel een signaal af aan andere artsen. “Voor artsen is een procedure bij het tuchtcollege zeer belastend. Deze uitspraak zal ook afschrikwekkend werken naar andere artsen toe. Alhoewel, voor artsen van het Expertisecentrum Euthanasie zal dit minder gelden. Daar werken voornamelijk gepensioneerde artsen die niet veel te verliezen hebben in hun carrière.”

Weinig winst

Moraaltheoloog Lambert Hendriks, tevens voorzitter van de katholieke Stichting Medische Ethiek, juicht de uitspraak toe. “Wel is het jammer dat het principe overeind blijft staan dat men euthanasie kan plegen bij dementie en er geen praktische gevolgen aan de uitspraak gegeven worden.” Hij denkt dat er weinig winst behaald is, omdat “shoppen voor een SCEN-arts die wel toestemming geeft voor euthanasie niet zo vaak voorkomt.”

Hendriks is blij dat de beroepsgroep de regels rondom euthanasie zorgvuldig wil toepassen. “Het is alleen spijtig dat de regels op zich al geen recht doen aan de menselijke persoon. Het is verdrietig dat we zo ver zijn, dat we dit nieuws als hoopvol zien terwijl het heel erge nog steeds plaatsvindt.”

Uitholling

Diederik van Dijk, directeur van de Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV) vindt het zeer terecht dat de arts een waarschuwing heeft gekregen. “Het tuchtcollege heeft niet veroordeeld dat de arts euthanasie uitvoerde op basis van een jarenoude geschreven wilsverklaring. Dit is in lijn met het oordeel van de Hoge Raad eerder dit jaar. De NPV vindt dit zeer kwalijk, daarmee wordt ruimte gegeven om euthanasie uit te voeren, terwijl de patiënt misschien niet op dat moment uitzichtloos en ondraaglijk lijdt. Het begrip uitzichtloos en ondraaglijk lijden kan op deze manier uitgehold worden.”

Van Dijk ziet een tweede zorgelijk aspect aan deze zaak betreft de aanhoudende verzoeken van de familie. “Als je op basis van een oude geschreven wilsverklaring euthanasie mag toepassen, kan de familie aandringen op euthanasie, wat de arts onder druk kan zetten, terwijl niet duidelijk genoeg is dat er actueel lijden is, zoals blijkt uit het oordeel van de SCEN-arts. Het mogen doden van weerloze mensen, die niet eens het besef hebben dat ze gedood worden, is een griezelig en glibberig terrein dat we zo snel mogelijk moeten verlaten.”