Het aantal geregistreerde dak- en thuisloze jongeren is in tien jaar tijd gestegen van 4000 naar 12.000. Reden voor Kansfonds om onder de naam Alle jongeren een thuis een campagne te starten. Deze ging vorige week donderdag van start en duurt zes weken.

De campagne is een opmaat naar een hulpprogramma dat in januari 2021 van start gaat. Het uiteindelijke doel is dat alle jongeren onder de 27 jaar een thuis hebben. Want, zo zegt de projectadviseur Willem van Sermondt van Kansfonds, “zonder thuis hebben jongeren geen perspectief”.

‘Zonder briefadres lopen jongeren veel mis’

Karin Huntjens, hoofd fondsenwerving & communicatie bij Kansfonds, legt uit: “Een GGZ-behandeling start bijvoorbeeld pas als er sprake is van een stabiele thuissituatie. Bovendien lopen jongeren zonder een briefadres veel mis. Ze maken geen aanspraak op een opleiding, een baan, een uitkering of toeslagen.”

Groei aantal dak- en thuislozen

Aan de groei van het aantal dak- en thuislozen liggen volgens Van Sermondt verschillende oorzaken ten grondslag.

“Om te beginnen zijn de gemeentes door de decentralisatie – als gevolg van bezuinigingen – verantwoordelijk geworden voor de jeugd- en jongerenzorg. Wanneer iemand achttien jaar wordt, valt de jeugdzorg weg. De gemeente staat op dat moment voor de uitdaging om te voorkomen dat degene die uitstroomt uit de jeugdzorg niet dakloos wordt. In praktijk blijft juist deze groep vaak zonder thuis achter.”

‘De echte problemen’

“Het verbaast me dat het thema dakloosheid zo weinig genoemd wordt in de discussie over woningmarktkrapte”, vervolgt Van Sermondt. “We horen veel over de middenklassers die geen woning kunnen vinden. Maar de echte problemen zitten juist bij de allerlaagste inkomens.”

En dan is er volgens Van Sermondt nog het probleem van de ‘kostendelersnorm’. “Inkomsten, hoe klein ook, van thuiswonende jongeren die 21 jaar worden, worden bij het gezinsinkomen opgeteld. Hierdoor vervalt in veel gevallen een deel van de toeslagen van de ouders.” Dit leidt ertoe dat ouders hun kinderen uit huis zetten.

‘Perspectief bieden’

“Jongeren gaan dan vaak afwisselend bij verschillende vrienden op de bank slapen. Wij noemen hen ‘bankhoppers’. Maar in feite zijn ze thuisloos, zonder briefadres, zonder perspectief.” Ook degenen die in de tijdelijke opvang terecht komen, zijn thuislozen.

“Wij willen die jongeren graag weer perspectief bieden,” vertelt Huntjens. “Een van de dingen die we doen is ‘bureaucratievrijgeld’ beschikbaar stellen. Hiermee kunnen we een jongere die geen thuis heeft helpen met het oplossen van hun belangrijkste struikelblok. Vaak is dat een vaste woonplek. Dit doen we door bijvoorbeeld de eerste drie maanden huur en borg voor hen te betalen.”

“Veel dak- en thuisloze jongeren zijn voornamelijk bezig met de vraag ‘Waar slaap ik vanavond en hoe kom ik de dag door?’,” vervolgt Huntjens. “Doordat we dat probleem tijdelijk voor hen oplossen krijgt de jongere rust en perspectief; van daaruit kunnen zij de rest regelen.”

‘Werken vanuit vertrouwen’

Van Sermondt hoort soms de twijfel bij mensen of het wel verstandig is om zomaar een bedrag van bijvoorbeeld tweeduizend euro aan een jongere te geven. Zijn reactie hierop is dan: “Wij willen werken vanuit vertrouwen. En de eerste resultaten laten zien dat dat werkt.”

Dat vertrouwen is volgens Huntjens essentieel in het werk van Kansfonds en vindt zijn oorsprong in de katholieke sociale leer. “Wij gaan uit van het goede in de mens. Elk mens heeft een waardigheid, die je niet kan afnemen, omdat zij iets weerspiegelt van de band tussen mensen en God.”

Steeds opnieuw kansen krijgen

Vanuit die visie, zegt ze, mogen mensen ook fouten maken. “Iemand van negentien kan in de problemen komen door zijn eigen verkeerde keuzes. We moeten dan niet vergeten dat diegene vaak al op heel jonge leeftijd met jeugdzorg in aanraking is gekomen, doordat hij in een situatie leefde waar hij zelf niet voor koos. En mensen maken nu eenmaal fouten. Dat maakt ze mens.”

Juist daarom moeten mensen ook steeds opnieuw kansen kunnen krijgen, zegt ze. “Dit is een zienswijze die bij veel gelovigen vanzelfsprekend lijkt. Veel katholieken lijken intrinsiek gedreven om een rol in de samenleving te hebben en mensen te helpen, ongeacht hun verkeerde keuzes. Als meer mensen vanuit zo’n gedachtengoed zouden leven, zou de samenleving een stuk mooier zijn.”

Van Sermondt onderstreept het belang van een liefdevolle houding dat fouten maken inherent is aan mens-zijn. Hij vertelt dat het meest gehoorde antwoord van thuisloze jongeren op de vraag wat in de zorg zou moeten veranderen, is: “Wij willen weer als mens gezien worden.”

In het kader van zijn campagne heeft Kansfonds met KRO-NCRV de tv-serie Serenade van Stef gemaakt. Hierin gaat de singer-songwriter Stef Bos in gesprek met mensen die om verschillende redenen in moeilijkheden zijn geraakt.